सल र ररर क 0० को दा रि 0 000210000000600 फिर 110099017011060000 30 0 रिन क वि तिल पन तक ति तत त त क शव 00 0? 0??? रि??? ॥ पतर्तिर्माण ! तर कसरी ) ९. “ १ आन्क्को सोचाड वास्तविकतामा हुनुपर्छ ४ उन चाड वास्तविक्तासा उ्ाघारिल हुनुपर्छ दै हि होइन, राष्ट्रमाथि आइलागेको यस महाविपत्तिसँग बरु २०१९ सालमै प्रकाशित विद्वान तथा कसरी ? शीर्षकको मुख्य, ध्येय पनि यही रहेकाले १ ॥। कसरी भिड्ने ? भन्नेतर्फ अग्रसर हुनुको कुनै राजनीतिज्ञ बालचन्द्र शर्माद्वारा सम्पादित शब्दकोश-. . अब थोरै यसतर्फ विचार गर्नु उपयुक्त हुनेछ | 0000. विकल्प: हाम्रा अगाडि विद्यमान: छैन । यो अवश्य नेपाली शब्द-कोश .(पृ.६७२) मा प्रकम्प: तथा यसपटकको भूकम्पलाई जसले जे नामले टेप पनि हो- राज्यसँग भूकम्प प्रतिरोधतर्फ: कुनै पूर्वतयारी -प्रकम्पन शब्दको उल्लेख पाइए पनि त्यसको अर्थ पुकारे पनि म चाहिँ यसलाई आफ्नो दर्पण अथवा निक 0015070 थिएन । साथै, यो पनि त्यतिकै सत्य हो- सरकारले भूकम्पको आशयसँग आबद्ध पाइएन | यसरी नै नेपालीहरूको अनुहार भन्न रुचाउँछु यस्ता नेपाली ॥. सन्तुलित विदेश नीति र सक्षम कूटनीतिमार्फत हर्षनाथ भट्टराईसमेतको सम्पादनमा प्रकाशित राष्ट्रिय जसले सार्वजनिक जग्गा मात्र मिचेनन्‌, दुई आना 2 ! ८ ७ 0। विश्व समुदायसँग समदुरीय व्यवहार प्रदर्शत्र गरी नेपाली शब्द कोशमा पनि प्रकम्प, काँपेको अवस्था, जग्गामा नौ तले, घर मात्र बनाएनन्‌। अझ तीन हर ॥ आहतमा फसेका सङ्कटग्रस्त र भूकम्प. पीडित काण्ु, काम्नु (प्.५७१) आदि शब्दार्थ दिइए पनि ठूलो तले बनाउने मनेर छ तले अनि छ तले भनेर १५ 0 0 छ नेपालीहरूको पक्षमा बढीभन्दा बढी साथ-सहयोग मुइँचालोपछिको कम्पन भन्ने शब्दार्थ चाहिँ किमार्थ : तले मात्र होइन खोलाकिनारामा बनाउँछु मनेको $ 078 । जुटाउन सकेन । सँगै यस सम्बद्ध बौद्धिक वा गरिएन उता अङ्ग्रेजी शब्द कोशहरूले चाहिँ स्पष्ट अस्पताल मध्यशहरमा बनाउन पनि लाज मानेनन्‌ । ब्छ- विज्ञ-विशेषज्ञहरू स्वयं पनि यति कमजोर सिद्ध मए शनब्दमा त्यसलाई “आफ्टर सक' हो भन्ने किटानी दाहिने देब्रे सडकपेटी कति छोड्ने. वा. म्र्याल जसले ठूलो भूकम्पपछि आउने 'प्रकम्पन'हरूलाई उल्लेख पाइन्छ (कलिन्स कविल्ड एडभान्स्ड लर्नर्स ढोका राख्ने, नरार्ने लगायतका, भवन: संहिताका के मन्ने र त्यस्तो सम्भावना कसरी प्रकट हुन्छ डिस्सरी, पृ.२६) । कुरा त कहाँ गए कहाँ किनभने, स्वयं राजधानीमा “1107 पि ककस ३ 11610117201010 ? सम्म मन्ने क्षमता पनि प्रदर्शन गर्न सकेनन्‌। यसरी नै. यसपटकक्को भूकम्पलाई कसैले मात्र मापदण्ड विपरीत २० प्रतिशत मवन संहिता वस्तुतः यो भनेको हाम्रो आफ्नो ठूलो भूकम्पपछि आउने प्रकम्पनहरूलाई कसैले 'महाभूकम्पं' बताए भने कसैले 'विनाशकारी विपरीत अनि: नक्सा पासै नगरी ६० प्रतिशत घर “पाराकम्पन' भनेको सुनियो भने कसैले चाहिँ“ भूकम्प' मात्र मन्न रुचाए॥ तिनको विचारमा ६ बनाइएका तथ्यहरू स्वयं नगरपालिकाले प्रकाशित दर्पण, चरित्र र अनुहार बाहेक पराकम्पन' भनेको सुनियो । त्यसै गरी कसैले प्रकम्पन म्याग्निच्युडभन्दा माथिको भूकम्प मात्र महामूकम्प गप्यो। फलतः भूकम्पले राजधानीमा मात्र ५० हजार अर्थाक हुनै सक्दैन । यसले त अरू कसैले “अनुकम्पन' सम्म भनेको सुनियो। हुन्छ, जस्तै वि.सं. १९९० को भूकम्प। त्यो घर मत्कायो। के यो भूकम्पको मात्र कारणले । हेब्यङ ? निश्चय न होइन अझ डरलाग्दो पक्ष त क हाम्रो दुश्चरित्र, कानुन नमान्ने र हन 20 त रा भने अधिकांश सरकारी भवन नक्सा पास तिने अर्थोपार्जन हि 6100 क नि न 2020 बनेका छन्‌: भने १५ वर्ष यता ५० हजार घरहरू अर्थोपार्जन मात्र हेर्ने अर्थोक हेर्दै 20 0को 2 हि की) ति कि नियम विपरीत बनेका छन्‌ | ज्ञातव्य छ, अहिले नहेर्ने दुश्चरित्र बाहेक अर्थोक 0 ।।) ।/? ही रुठाडौंमा झण्डे दुई लारत पर छन । लस्तुतः.यो |॥ &/ ७ 0.) त्लि टक हु भनेको हाम्रो आफ्नो दर्पण, चरित्र र अनुहार बाहेक प्रस्तुत गर्दैन । यदि यस तथ्यलाई सु पु टु; त्रि न | अर्थोक हुने 05:51 । यसले हाम्रो 404 कानुन ट्/ 0 न बनि 21:10. नमान्ने र अर्थोपार्जन मात्र हेर्ने अर्थोक हेर्दै नहेर्ने मान्ने हो भने यसपटकको “ 0000 र 0 06 क दुश्चरित्र बाहेक अर्थोक प्रस्तुत गर्दैन । यदि यस भुइँचालोले हामीलाई सचेत मात्र पु ४ र 611] 00 १ तथ्यलाई मान्ने हो भने यसपटकको भुइँचालोले ८ : / हु छी 2140 की म हामीलाई सचेत मात्र गराएको छ, दण्डित गराएको गराएको छ, दण्डित गराएको 1 ु )-. “0001 न छैन | यदि त्यस्तो गर्नु थियो भने यो भुइँचालो पनि छैन | 411121 0000 हट फहक | 1९२० सालकोभन्दा ठूलो र कार्यालय खुलेको नु्‌| छ १1:6९ 2ई छ वो १. वा रातीको समयमा आउन सक्थ्यो । त्यसो हुँदा जल वल म तकह र | 1006 हस 9006. 2 0 ::17:/:21820002172 क्षति यसको चौबरभन्दा पनि बढी हुन्थ्यो किनभने 6008 टु 0000 तथ्यहरूले पनि क्षति सरकारी कार्यालय, गाविस उासनदक ९ “ वा नगरपालिका, विश्वविद्यालय र विद्यालयहरूमै बब प्रा. डा. सुरेन्द्र के.सी. १ त त) तटी टेस्एको स्पष्टे छ जहाँ अन्यत्रभन्दा बढी नरक पिना कोकण कलका १० मानिसहरूको जमघट र आवागमन हुनेगर्छ । नि लोन ओर काराति हु 0५ पट कि 1010 यसरी नै अबको : पुनःनिर्माण कसरी गर्ने, ? ६ म्याग्निच्युडभन्दा माथिका ३ र असार बाध्य भई यसको वास्तविकता के रहेछ भनी यस महाभूकम्प मात्र, थिएन यसपटकको भूकम्प ५६ यसमा पनि विज्ञहरूबीच विवाद देखिन्छ। कोही 120 छ च्यु म्याग्निच्युडमाथिका २३ हजार। पदक्तिकारले पनि थोरै खोजीनीति गर्ने विचार गर्दा सेकेन्ड जति मात्र हल्लिएको थियो भने त्यो तीन पुनःनिर्माणको पक्षमा छन्‌ त कोही नवनिर्माणको २ गतेसम्म 01 ४ दा 2 “रभुकावले सही सर्वप्रथम २०४० माप्रज्ञाप्रतिष्ठामद्वारा-प्रकाशित्त बृहत्‌ मिनेटभन्दा बढी हल्लिईः अहिलेकोभन्दा' झन्डै १ गापक्षेमा) क्षत्ति “हेर्दा देशी विदेशी आंकलनका ः हम म साप्कलरियधिली तेपाली शब्टकोशमा मात्र होइन; हालैका: वर्षहरूमा म्याम्निच्युडमन्दो ठूलो थिय | अर्थात्‌ यो७ दशमलिव "आधारमा हाम्रो/योजना आयोग गनःखर्ब रुपियाँको बनाईदिएको ,छ। आफ्नो इतिहासमै “वीरजाति', प्रकाशित 'कन्तिपय शब्दकोशमा समेत यसःशब्दको ९ म्याग्निच्यूडको थियो 2? त्यो ८ दशमलव ४ क्षेति र त्यसको पुनःनिर्माणमा त ६ खर्ब रुपियाँ “ भनिएर चिनिएका नेपाली जाति यतिविध्न त्रसित र उल्लेखसम्म नगरिएको पाइयो । जे जतिमा पाइयो म्याग्निच्यूडको थियो। त्यसैले भूकम्प सम्बन्धी खर्च हुने प्रारम्भिक अनुमान दिँदैछ । तर मुख्य प्रश्न “बक सयदपास अघि कहिल्यै देखिएन अठारौँ तिनले पनि यसबारे अर्थ खुल्ने गरी शब्दार्थ दिएको नेपालमा लेखिएको पहिलो पुस्तकको नाम नै त्यसका? छ यस्तो कुने पनि किसिमको पुनःनिर्माण कसरी र उन्नाइसौँ शताब्दीका तत्कालीन विश्वकै महाप्रभु | पाइएन । कहासम्म मने हालै (२०७०) प्रकाशित प्रज्ञा निलु नसा शमशेरले “नेपालमा महाभूकम्प १९९० र कुन 7710 ? दाताहरू एक रुपियाँ दिन राष्ट्र बेलायती साम्राज्य र चीनजस्तो विशाल मुलुक प्रतिष्ठानको नयाँ प्रज्ञा-नेपाली-अङ्ग्रेजी शब्दकोश साल" नै राख्न पुगे । ९० सालको भूकम्प सम्बन्धमा जुट देखिँदैनन्‌ अनि प्रधानमन्त्रीकै तहबाट लगायतसँग पटक पटक युद्ध लड्दा अनि जय- -(१४१1) मा समेत यसको अर्थ थक्नि, कम्पित हुने उनको मूल्याङ्कन थियो- “कति वर्षको लडाईले हानि - जेजति दिइएको छ त्यसमा पनि भ्रष्टाचार पराजय र जे जति क्षति व्यहोर्नुपर्दा पनि नेपाली मन आदि गरी झारा मात्र टारेको पाइयो बरु बालकृष्ण गर्न नसक्ने तीन मिनेटको भूकम्पबाट छिनभरमै हुनगयो ... भएको छ। यस्तोमा निश्चय नै पुनःनिर्माण वा सायद यति आहत र कुँडिएको थिएन तर यसपटक पोख्रेल सम्पादित कोशेली प्रकाशन (विराटनगर) मा. (भूमिका खण्ड) ।" यसको सादृश्यतामा यसपटकको नवनिर्माणभन्दरा पनि राहत र पुनःस्थापना मात्रमा जोड मने नेपालीहरू साँच्ची नै थाकेको मनस्थितिमा छन्‌ । प्रकम्पित' शब्द' राख्दै काँपेको, थतर्को र थर्कमान भूकम्पबारे केही अरूहरूले भने- यस विनाशलाई दिनु अहिलेलाई वास्तविकताको नजिक हुन्छ कि बसौदेखि राजनीति र कशासनले दिएको पीडाका बीच भने शब्दार्थ दिइराखे पनि त्यसलाई ठूलो भूकम्पको अवसरमा बदलौँ किनभने त्यसो गर्नका लागि यो ? मलाई लाग्छ- “अबको सोचाइ वास्तविकतामा प्रकृतिले थोपरिदिएको वर्ष ०७२ को भूकम्प निरीह प्रतिक्रियामा आउने सानो मृकम्म/मुको अर्थ दिने ध्येय . एउटा अवसर पनि हो।' यसरी नै एकजना प्रख्यात आधारित हुनुपर्छ भने त्यसको शुरुवात उपयुक्त नेपाली जनतामाथि थप बोफझफका रूपमा आइलागेको बोकेको भने पाइएन । )३४04221 भने देशका विद्वान नेपाली पत्रकारले भने- यो अवसर होइन व्रिनाश नै हो। व्यक्ति, उपयुक्त स्थान अनि पारदर्शिता, जवाफदेहिता कारण जनताको मन यति बढी कुँडिएको अनुमान। भनन सुहाउने क एक डा.महेशराज निश्चयनै यत्तिको तिमर्शबाट हामीहरू आफ्नो बौद्धिक, र योग्यताक्रमबाट हुनु उपयुक्त हुन्छ, अन्यथा लगाउन त्यति मुस्किल पर्दैन तर अब पीडाको त्यस पन्तसम्म यस शब्दको खोजीनीति वा अर्थ गर्नबाट ' घरातलको सानो, झाँकी भने अवश्यमेव पाउँछँ तर प्रश नेपालीमाथि यस्ता विनाशलीलाहरू घट्ने छैनन्‌ गीतमा रोएर पुर्पुरोमा हात राखी एकोहारो टोलाउने पन्छैकै पाइयो। छ बिग्रे-मत्किएको यस विनाशको पुनः निर्माण गर्ने अपितु बढेरै जानेछन्‌ । » १ त भनेका मो तमाम न 0010001000600000100) 4000 0 20? फी? 0000 0%004710110101000 र क्षेति र त्यसको पुनःनिर्माणमा साढे ६ खर्ब रुपियाँ खर्च हुने प्रारम्भिक अनुमान दिँदैछ । तर मुख्य प्रश्न छ यस्तो कुनै पनि किसिमको पुनःनिर्माण कसरी र कुन स्रोतबाट गर्ने ? दाताहरू एक रुपियाँ दिन पनि तत्पर देखिँदैनन्‌ अनि प्रधानमन्त्रीकै तहबाट भनिदैछ- जे जति दिइएको छ त्यसमा पनि भ्रष्टाचार नवनिर्माणमन्दा पनि राहत र पुनःस्थापना मात्रमा जोड दिनु. अहिलेलाई वास्तविकताको नजिक हुन्छ कि ? मलाई लाग्छ- “अबको सोचाइ वास्तविकतामा आधारित हुनुपर्छ भने त्यसको शुरुवात उपयुक्त व्यक्ति, उपयुक्त स्थान अनि पारदर्शिता, जवाफदेहिता र योग्यताक्रमबाट हुनु उपयुक्त हुन्छ, अन्यथा नेपालीमाथि यस्ता विनाशलीलाहरू घट्ने छैनन्‌ अपितु बढेरै जानेछन्‌ | ० । ।