"प्यार फपाकक्ल्क्ला न ८१ । ) बा २०७२ साल असार १ गते मङ्गलवार ७ 2015 2016 16 10€502 छ ७400 2... 0 0000004010100101010100403001000000001010010101040101401013400010100 पवन ॥ काठमाडौं अझै तडग्रित ग्रेन नसकेको काठमा ८ 2 0 / 1040 त कत) हि, विपद्‌ मोग्नेहरूकै मुखबाट सुन्न पाउँदा पनि मानसिक घाउमा थोरै मए पनि ' काम हुने आशा गर्न सकिन्छ उहाँले भन्नुभयो- 'महिना ० थिएँ। मैले पढ्न रहर गरेर पनि पाइँन । " अरे ! दुई वर्षसम्म जमिन हल्लिन छाडेन | कहिले सानो सानो हुँदै गएको ७ न कीटा हा लक रेटमा आउने | यस्तोमा कतिले, थाहा पनि नपाउने तर भुइँचालो भने जाने २ यसपटकको निको अनुमव लेख्नुपर्छ । के नै। कहिले फेरि ठूलै जस्तो आउने सबैले थाहा पाउने गरी | कहिले राति त माबुहुन्छ भनेर शर्त राखेँ । कारण उहाँको स्वास्थ्य कहिले दिउँसो वा बिहान वा जुनसुकै बेलामा पनि आउने । पूर्णतया रोकिनका ज्यो रहेछ बै ६1:42 7 ३ ७०0०1:५ छक 079 लागि हामीले सोचेजस्तो भएन | तेस्रो वर्ष लागेपछि मात्र सबैले 'अब भुइँचालो पुस्तक लेख्न म अब भ्याउँदिन। कति वाँचन्छ थामियो' भन्न थाले | होलो र? लणलणणलिहिहिहिहिलहिलिलिििहिहिहिहिहहिहिहिहिहहहहहहहललिििििििििजििजिजिजिजिजिजजजिििजिभितिििििमििभिि यस्तो सुनेपछि मेरो ४० वर्षसम्मको शिक्षण हामीलाई पनि भूकम्प आएको छ' भनेर हाँसीखुसी थोरै लेखक मात्र लागेको देखिन्छ। यस अघिको अनुभव भित्रभित्रै भक्कानिएर आँसुमा परिणत हुन ब गणेश अधिकारी मुद्रामा विदेशबाट पीडितहरूका लागि आएको सबैभन्दा ठूलो भूकम्प वि.सं.१९९० माघमा गएको खोज्यो! सम्हालिएर अगाडि कुरा गर्न थालियो | 0 राहतकापाल बोकेर हिंड्दै गरेका चित्रहरू पत्रिकाले थियो। कम्तीमा त्यसको अनुभव र त्यो प्रलय “त्यसरी सेउले कटेरामा कति महिना बस्नुभयो भन्ने मद) छापिरहेका छन्‌। . भोग्नेहरू अद्यापि थोरै जीवित छन्‌| मोग्नेहरूकै सोधेको प्रश्नको उत्तरमा उहाँले भन्नुभयो _'मरि वैशाख १२ गतेको भूकम्पले मरणासन्न यथार्थको भित्री तहमा गएर हेर्दा काठमाडौं, मुखबाट सुन्न पाउँदा पनि मानसिक घाउमा थोरै भए अरे ! दुई वर्षसम्म जमिन हल्लिन छाडेन । कहिले अवस्थामा पुगेको काठमाडौं अझै तङ्ग्रिन सकेको भक्तपुर र ललितपुरका कुनै पनि घरमा भूकम्पले पनि मलमणट्टीको काम हुने आशा“गर्न सकिन्छ। सानो सनो हुँदै गएको रेटमा आउने । यस्तोमा, कतिले छैन । राजनीतिक पार्टीका नेताले राजनीतिक रूपबाट चोट नलगाएको छैन। चोखा र अ्नुत घर कञ्चनपुर नगरपालिका सप्तरीकी ९२ वर्षीया थाहा पनि नपाउने तर भुइँचालो भने जाने नै । कहिले तङ्ग्राउन गरिएको प्रयास विफलै त भएको छैन तर कसैका पनि छैनन्‌ तर अग्लो घर, ठूलो घर र डम्मरकुमारी भट्टराईको मुखबाट केही जीवित फेरि ठूलै जस्तो आउने सबैले थाहा पाउने गरी । सफल मान्न पनि धेरै तयार छैनन्‌। टुँडिखेलबाट राम्रो घर बनाएर काठमाडौं शहरमा बस्ने हैसियतको अनुभवले हामीलाई यो भूकम्पको प्राकृतिक प्रकोप कहिले राति त कहिले दिउँसो वो विहान वा जुनसुकै भूकम्प पीडितको पाल हट्न सकेका छैनन्‌ । त्रिभुवन अझहंकारलाई भूकम्पले अझै भत्काउन सकेनछ बुभने र थोरै आँट बटुल्ने काम अवश्य हुनेछ। बेलामा पनि आउने । पूर्णतया रोकिनका लागि, हामीले अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिकै रहेको गल्फ जस्तो छ यतिखेर | जे होस्‌ अहंकारको चंखोपन उहाँको जन्म खोटाङको खार्पामा विसं १९८० मा सोचेजस्तो भएन | तेस्रो वर्ष लागेपछि मात्र सवैले मैदानबाट पनि पीडितका पाल हट्न सकेका छैनन्‌ । एकातर्फ छ भने अर्कोतर्फ सारा सत्यानाशमा पर्ने भएको हो । त्यो प्रलयकारी भूकम्प जानुभन्दा पहिला “अब भुइँचालो थामियो' मन्न थाले । यस प्रलयले मेरा . १२ गते गएको भूकम्पको करिब १० दिन पछि “ पीडितहरूको दयनीय अवस्था अत्यन्त टिठलाग्दो नै उहाँको विवाह भइसकेको रहेछ । भूकम्प जाँदाका माइतीको विचारमा पनि परिवर्तन ल्याए जस्तो लाग्यो अब केही हुँदैन, घरमा पस्दा हुन्छ' भनेर सरकारले पनि छ । छोराछोरीलाई विद्यालय पठाउने आमाबाबु वखत कसको अवस्था कस्तो थियो र कसरी बाँच्न मलाई । “ठूलो परिवार छ। अब ससाना घर वनाएर आह्वान गरे, लगत्तै वैशाख २९: गते पनि त्यस्तै तिनीहरू जीवितै फर्कने हुन्‌ वा होइनन्‌को टुविधामा सफल भइयो भन्ने कुरा प्रत्येकका अलग अलग हुने छुट्टभित्न भएर बसौँ' भन्ने निघो भयो । म १३ वा १४ शक्तिशाली भूकम्पको घक्काले पुनः घेरै मानिसको बसेका छन्‌ प्रत्येक दिनको कम्पनले गर्दा । सरकार गर्छन्‌ । तिनलाई समेट्न साध्य पनि नहुने उहाँले वर्षको भएकी थिएँ। मलाई पनि घर पठाउने कुरा ज्यान लियो । त्यस यता भने सरकार चुपचाप छ। विद्यालय खोल्ने फरमानसम्म जारी गरेर कानमा भन्नुभयो । पंक्तिकार स्वयं काठमाडौंको कम्पनबाट निस्कियो । म रुन थालेँ । यस्तैमा दाजुभाइले 'सानैमा सरकारका त्यस्ता भनाइमा अब कसैलाई विश्वास तेल हालेर बसेजस्तो लाग्छ । घरापको अवस्थामा दिक्क भएर सप्तरीको घरमा गएका बखत उहाँको बहिनीको विवाह गर्न गल्ती भएछ भने | वाले पनि नभएको कुरा त्यसपछि पनि लगातार काठमाडौँ रहेका विद्यालयको भवनप्रति उसको दायित्व कति अनुभवलाई सुन्ने मौका मिल्यो । उहाँले 'काठमाडौं दाजुभाइको कुरालाई सही थापेको देखेपछि यिनमा कामिरहेकाले पुष्टि भइरहेको छ| . छ ? शिक्षालाई निजीकरण गर्ने त सरकार नै होइन कामिरहेकाले तपाईँ घरमा आउनुभएको रहेछ। यो चेत कसरी आयो जस्तो लाग्यो मलाई । लगातार नेता र पार्टीलाई दोषै मात्र दिने -र ? काठमाडौँका साँगुरा बाटामा दुईतर्फ घराप भएर आउनुभयो, मेट भयो र राम्रो मयो तर अब मेरा “अब भूकम्प आइरहने रहेछ म काठमाडौँ घरजग्गाका दलालहरूले सरकारले निषेध गर्दागर्दै उमिएका घरले कुनै पनि बेला किचेर मार्न सक्ने अनुभवका कुरा सोध्नुहुन्छ मने काठमाडौं, अझै वर्षौ - गए भयो त आमा ?' भनेर सोधेँ । “घर आउनुभएको पनि काठमाडौंमा रहेका उनीहरूका घरका घाँजा भएकाले बटुवाले मुटुमा हात राखेर हिंड्नुपरिरहेको काम्न सक्छ । ९० सालको भूकम्पपछि मेरा माइतीले छ वस्नुहोस्‌ न। यतिखेर आँपको सिजन छ तर टालिरहेका छन्‌ थ्रैसँबूदु यङ्थिलो भएका घर' छ। गए 7 गत 0 म बारीमा सैडले कटेरो घनाए। हामी सबि्यसमा बस्न कम्पन चाँडो रोकिदैन । यसले वर्षौंसम्म समय लेला पुनः (बेचेर रकम कुम्ल्याउन सकियोस्‌ | गाउँमा “भूकम्प कुनलाई भन्ने र पराकम्प कुनलाई थाल्यौँ ठूलो परिवार थियो । घरे पनि ठुलै थियो। यसपटक बा ३३ , के गर्नु पढ्न लेख्न नपाएकोमा भत्केका उनीहरूकै घरको राहत थाप्न परिवार भन्रै १ कुन साथी हो र कुने शत्रु हो ? यो मत्कियो। त्यसपछि बारीको सेँउले कडतीको बास मलाई अझै कह छ । नेपालमा बारम्बार भुइँचालो छुट्टिएको प्रमाण खडा गर्न तिनै नेता र पार्टीहरूलाई सर्वसाधारणलाई मात्र होइन, स्वयं सरकारको भयो। किन जान्छ, यसबाट बच्न के के गर्नुपर्छ, संसारमा भोटको लोमलालचको दबाब दिएर करोडको गाडी आधिकारिक प्रचार निकायलाई थाहा छैन। खाली एकपटक मूकम्प गएर त्यो थामिएन। यस्ता प्राकृतिक प्रकोपमा मानिसले आफूलाई कसरी : चढेर पाँच अँजुली चामल राहतमा पीडितको भाग पत्रपत्रिकामा भूकम्पसम्बन्धी उपदेश दिएका लेख सुरुकै जस्तो भयानक नगए पनि भूकम्प झण्डै जोगाएका रहेछन्‌ मन्ने आदि अनेक कुरा सानैदेखि खोस्न पनि पुगेका छन्‌ | त्यस्ताका लागि भूकम्पको भरमार छापिन्छन्‌ तर यस पृथ्वीको बनोट यसको लगातार जस्तै गइरह्यो । सेउले कटेरो हल्लिएपछि पढाउनुपर्थ्यो। यसपालादेखि त धेरैमा यो विचार महाविपत्ति दशैं आए जस्तो मएको छ । विना धितो गर्म र यसमा समय समयमा हुने प्राकृतिक प्रकोपको हामी केटाकेटी आत्तिदै निद्राबाट ब्युझन्थ्यौ। आउला कि ? भगवानूले सबैलाई यस्तै सद्वृद्धि राज्यलाई जमानी राखेर दुई प्रतिशत ब्याजको सानोभन्दा सानो तर विद्वानहरूले आजसम्मको मेलापात जान त्राहिमाम्‌ थियो। डालेघाँस झार्न रुख दिउन्‌ जस्तो लाग्छ मलाई । म अब कति दिन पो क्राणको अवसर त्यस्तैलाई पहिले चाहिएको छ। मेहनतले पत्ता लगाएको कुराबारे जानकारी दिएर चढ्नलाई घरमा मनाही गरिएको थियो। बाहुनकी बाँचुला र ? भनेरै उठेर लौरो टेक्नुमयो । मैले “माननीय' को सम्मान प्राप्त गरेकाहरूले समेत ' भूकम्पबाट त्रस्त मानसिकताको औषधि गर्नेतर्फ छोरी भएकाले मेरो विवाह सानैमा भएको थियो र काठमाडौं फर्किने विचार बनाएँ | ०