— WiwZagwes,y — Co ES GI FSAS (Ao । र घाँजा फाटेका जमिन तथा ढल्केका घर पको देश' जापानले संरक्षण गरेर राखेको कम्प र त्यसको प्रमाव सम्बन्धी अध्ययन तथा पर्यटकका लागि भ्रमणको गन्तव्य । राजधानी टोकियोमा मात्र टोक्यो रिन्काइ कोप आँधी तरंग केन्द्र छन्‌ । गगत रूपमा भूकम्पको सम्झनाका लागि गाका चिह्न राखिने गरेकामा सन्‌ १९८० )क्षिक संग्रहालयका रूपमा राखिने काम गएको छ| दोस्रो विश्वयुद्धमा ध्वस्त नागासाकोका स्मारक पनि ठाउँ ठाउँमा SF | का गएका मूकम्पमध्य अहिले १९९० दुव्यवहार र बेचबिखनको श्र चर्चा हुन्छ | त्यसअघिका भूकम्पबारे :: अनभिज्ञ छन्‌। जनमानसमा नेपालको जोखिमबाट मुक्त राख्नु म नै भ्रमपूर्ण छ। भीमसेन थापाले : सबैको दायित्व हो| १५८१ सालमा बागदरबारमा र अर्को : म १८९२ सालमा लितत्रिपुरासुन्दरीका नाममा : सहयोगका नाममा पहिलो धरहरा १5९० सालको भूकम्पले: बालबालिकालाई परिवार दियो मने दोस्रो एघार तले चाहिँ १९९० : म्पेले तीन तला मात्र राखिदियो | : र्‌ अभिभावकबाट विच्छेद -नेपाल भूकम्प पछिका wats | गर्ने प्रयास भइरहेकोप्रति स्तै नराखिँदा धरहरा कति वटा थिए : नेपालीमा ज्ञान भएन । यस्ता अनेकौ सचेत हुन आवश्यक छ। . सक्छ ease ae —— eae | OR अवस्थामा कसैले गोरखाको बारपाकलाई जस्ताको : पर्छ। जुन भूगर्भ र मूकम्पसम्बन्धी ; संहयोग नै गर्छ भने पनि लाई राम्रो अध्ययन सामग्री बन्छ मने परिवारसँगै रहेर सम्भव हुन कलाई पनि तान्न सक्छ । त्यसैगरी, : पत्यकाका तिनै शहरलगायंत भूकम्प सक्छ। यस्तो गरिएन भने वटै ere. = Pike दलालहरूले प्रलोभनमा ना पुस्तालाई पनि देखाउन जस्ताको : मुख्यमुख्य नमूनालायक प्राकृतिक : पारेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्ने फाँटेका ठाउँ, बिग्रेका ऐतिहासिक : खतरा बढी हुन्छ| द्र, अग्ला घर आदि SST मामग्री संग्रह गरिएको मानवनिर्मित ई पाण गरिनु अति आवश्यक छ।' ; | बग्नेमत्केको ठाउँ नजिक पहिलेको : सोही ठाउँमा नसकेमा अन्यत्र ; ;्न म बनाउनु उत्तम हुनेछ | अहिलेको 3 त नेत ee 'हराको फेदी पनि सुरक्षित राखिनु : मूकम्पले विशेषगरी राम्रो हुनेछ। हालको भूकम्पबाट : सि: सैहत किक छ बाको र aes हन oe कता रसुवाका ग्रामीणबस्ती क्षतविक्षत मए। चुवाँ प्रान्तको खुला संग्रहालयले & काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, रामेछाप, जस्तै विश्वभरका पर्यटक पनि ( सिन्धुली, ओखलढुंगा मकवानपुर, तनहु, कम्प संग्रहालयबाट नतातिने करै. : लमजुङ लगायतका जिल्लालाई पनि छाडेन प्रो पर्यटकीय आम्दानी बढाइदिनै : भूकम्पले । अति प्रभावित जिल्लाका अधिकांश ? £ गाउँ खण्डहर बने मने हजारौं मानिस ककन) कोरी की ; विस्थापित भए। नौ हजारको हाराहारीमा i 0 २ Cyan ० विपद ~, | ts ‘S oad ye - —— मे = 0७ at | a” Se - = जु os “ . ॥ क “= || 6 हि ॥ र र? - ¥ r “a ० a - - Pa fo as ~~ -_ | . a 4 ७ » . . ye “4 - ॥ as. ~~ oe ~~ ° ba कन J & न . i % पछ १७ = की । ‘ 4 क । ०० हि > a = के > * कलो” ती २७0 ™ क क । & क्क्कफसकर्जाजँओककरूुर्ुकुरुलसँककोीककीक क» केककककीकक SCORCH HHP SERED ESCs 42<2e6e64 बालबालिकालाई यौन दुर्वहार र बेचबिखनको दलाललाई अवसर मानवीय क्षति भयो । धेरैले आफन्त र अभिमावक गुमाए | | 'त्रिपाल र टहरामित्रको असुविधा र असुरक्षाबैच देनिकी बिताइरहेका छन्‌ । सार्वजनिक स्थानमा सामूहिक बसाइ बस्नुपर्ने उनीहरूको बाध्यता छ | राजधानीका विभिन्न स्थानमा we पालमा २० जनासम्म बस्नुपर्ने अवस्था छ | कोचाकोच गरेर चिन्दै नचिनेकोसँग बस्न त्यति सहज पक्कै छैन । मादक पदार्थ सेवनबाट मातेकाहरूले झैझगडा गर्ने र युवती किशोरीहरू सुतिरहेको ठाउँमा गएर अपशब्द बोल्ने, जिस्क्याउने जस्ता कार्यले पनि उनीहरू प्रताडित छन्‌ | यस्ता अस्थायी शिविरमा बस्दा विशेषगरी बालिका र किशोरीहरू असुरक्षित र जोखिममा छन्‌ । आपराधिक मानसिकता बोकेका मानिसको यस्तै स्थानमा अस्वामाविक चलखेल बढ्न थालेकोले घटनाहरू सार्वजनिक भइरहेका छन्‌ । चेलीबेटी बेचबिखनमा संलग्न गिरोह र दलालहरू विपद्मा चौका हान्ने मौका खोजिरहेकाले बालिका तथा युवती यौन दुर्व्यवहारमा परेका छन्‌ । उनीहरू बलात्कृत भएका खबर आइरहेका छन्‌ । कोही जागिर लगाइदिने भन्दै त कोही विना पैसा वैदेशिक रोजगारीमा पठाइदिने मन्दै अस्थायी शिविरमा दलालहरू सल्बलाउन थालेपछि सबै चनाखो हुनुपर्छ । ८ लैनचौरको अस्थायी शिविरमा एक ४२ वर्षे व्यक्तिबाट पाँच वर्षीया बालिका बलात्कृत बलात्कारको प्रयास । सुरक्षा घेराभित्र रहेका काठमाडौं उपत्यकाका वसुन्धारा, थानकोट, टँडिखेल, ठिमी लगायतका स्थानमा मात्रै पाँचवटा बलात्कार प्रयास ' भए भने बाहिरका जिल्लामा योमन्दा धेरै दुर्व्यवहार मएको हुन सक्ने सजिलै अनुमान गर्न सकिन्छ । संम्मव हुन सक्छ । यस्तो गरिएन मने दलालहरूले प्रलोभनमा पारेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्ने खतरा बढी हुन्छ। दोलखाको लिपिङबाट पाँचदेखि ११ वर्ष उमेर समूहका १९ जना बालंबालिकालाई भारततर्फ लैजाँदै - गर्दा काठमाडौंबाट उद्धार गरिएको घटना बित्न नपाउँदै घादिङबाट ४६ र रुकुमबाट सीमाक्षेत्रमा मानिसको आवतजावत बढ्दो छ | विस्थापित परिवार नै विदेश पलायन हने क्रम पनि उत्तिकै छ । महिला बालबालिका बाहिरिनेहरू को कसका साथमा बाहिरिएका . छन्‌, गहिरो जाँच हुनुपर्छ । परिवारका सदस्य वा अभिमावक हुन्‌ या होइनन्‌, सीमाक्षेत्रमा. अधिकारकर्मी र कर्मचारीले कर्तव्यबोधका साथ सोधपुछ गर्नुपर्छ । अभिमावक नै साथमा भए पनि कहाँ ? किन ?, कसरी ? जस्ता बुझेर मात्र छोड्नु बुद्धिमानी हुन्छ । विपद्को समयमा चेलीबेटी किनबेच, यौन दुराचारी गिरोह झन्‌ सक्रिय हुने मौका पाइरहेका छन्‌ । दलालहरू यतिबेला राहतका नाममा समूह नै बनाएर गाउँ पसेका र लोमलालच देखाउन लागिपरिरहेका हुन सक्छन्‌ । राहतमा दंग पार्दा आफ्नो के गुम्दैछ मन्ने परिवारलाई थाहा नहुन पनि सक्छ । विपद्लाई मौकाको रूपमा प्रयोग गर्दै परिवार विच्छेद भएको अवस्थालाई बढी उपयोग गर्न सक्नेप्रति परिवार सचेत हुनुपर्छ । सजिलै स्वीकार गर्ने अवस्था पनि उत्तिकै छ | विखण्डन नभएकै परिवारमा पनि प्रलोभन उसै त सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोट, रसुवा र काभ्रे मानव बेचबिखनको बढी जोखिमयुक्त जिल्ला मानिन्छन्‌ । यिनै जिल्ला भूकम्पको बढी चपेटामा परे । त्यहाँ दलालहरूले सबैजना राहत, उद्धार र पुनर्निर्माणमा जुटिरहेको मौका छोप्न सक्छन्‌, त्यसप्रति सचेत र सजग हुन जरुरी छ। नागरिक स्तरबाट सूचना दिएर सहयोग नगरेसम्म प्रशासन र प्रहरीले मात्र केही गर्न सक्दैन । त्यसैले आफ्नो गाउँटोल र शिविर नजिक अपरिचित व्यक्तको आगमन र