व्यवस्थापनमा सरद क्ारको साथ AV? SAA 3a sTaee We 377R wera हुन्चछ्छन्नु हि ; ie’ See @Geeeeenreeeaenseeeeeee ce eeeeee kee eee eeeneeaeeeeeeeereeeeeeeeeeeeeeeeeeee eee ee & ere RN TL कन कर पा? a म LE : नेपाली जनता पीडामा छन्‌ | महामूकम्पको विपत्तिले हामीलाई थिचेको छ| राजनीतिक संक्रमणबाट मुक्त हुँदै नयाँ नेपाल निर्माणको ढोका खोल्नै नपाई आएको विपत्तिले हामीलाई झन्‌ पछाडि घकेलिदिएको छ| यो अवस्थामा राज्यका अवयवहरू अझ चुस्त, दुरुस्त र चलायमान हुनुपर्नेमा सिथिल र मुर्फाएको देखियो ! विपत्तिको प्राथमिक उपचार गर्ने सामर्थ्य समेत हामीले गुमाइसकेका रहेछौँ | नियम, कानून र इमानदारिता हराएको अवस्था भोग्दै गर्दा आएको भूकम्पले अर्कै खालको आतंक मच्चायो । यदि नेपालीले आफ्ना संरचना fram rel नियम, कानून र उमानदारिताको घेरा उल्लंघन नगरेको मए आज' हुने थियो होला । शहरी क्षेत्रकै हकमा भन्ने हो भने धेर हदसम्म भूकम्पले केही गर्ने थिएन | सडक, शौचालयसम्म मापदण्ड अनुरूप हुनुपर्ने प्रावधान हामीले बनाएका छौँ । मापदण्ड सुरक्षित छ तर कार्यान्वयन कसैले गरेन। जसले गर्दा हामी सबैले एकै खालको पीडा मोग्नुपस्यो । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीदेखि सर्वसाधारण समेत असुरक्षित अवस्थामा पालमुनि बस्नुपरेको छ। अब प्रश्न उठ्न थालेको छ- मापदण्ड भनेको के हो ? विपत्तिको सामना कसरी गर्न सकिन्छ ? के गर्दा जनधनको क्षति कम गर्न सकिन्छ ? यसको उत्तर विज्ञहरूले दिएका छन्‌, अव त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने काममा लाग्नुपर्छ । यदि त्यो आचारसंहिता पालना गर्ने हो भने हामीले सानातिना भूकम्पसँग डराइरहनुपर्ने अवस्था आउँदैन । विज्ञहरूले बारम्बार नेपाल भूकम्पीय दृष्टिले उच्च जोखिममा छ ' मनेका थिए। यो K * छ apogee a ७ Xe ७ De vA @ ake He (“0 Q Zz / “१११ > हन ७ | ७ ep ४ ate OSS ANT 17 i \ 21 0 V J छ मनन" . ~~ " गा ree I. — है १ J g A | fe ७ ° 7. 4 S$, ॥”1 ‘ र्‌ Fs af . ॥ न. a 3 १ als . ला TAO 7 द्ध . | | co yal हु शर्ट ४ हु q १ c , 40 बट : : [ 000 हु र ॥ A ; a i छ रै “Vf “3 BOM gy. PA : र oe ee Ae हु " { ४ ' \ Ae} ४८ oe 4 के st २200033 & Y/y ir oe ot foes A sa a Ew So mi. नि VE FE) Ser Ae Fees, Ses BONAR Ata SS. ; . 4 “ ie OM ही यु 3 — ~ an छ थर me OO WG Ly — J — ds A १८ Lp ne ERP GIRS my शु ba Y ay | aa WN Cee Tipo 5 te rT CS फी, yy e ~~ | bear ~ र कष्ट, nop Ge a, LE y ae 4 छ % "4 \ wr . _ oN “ar ५ YY Ta i ihe sys Ter Fy Nee J i133 Treg eT Sy ea | त / ७ छ रट त ७0 404 ह > A +4 a a करन XN f ed + ४ ८ Cf Wass ac ९ 7 000 फे Pe ar a | 4 f- es ॥ 40 बन) “) 0० १ टर = oN ८३ 1 Ps i, 4 छ दे oe - ra BH (4 A \" ७ "4s 2) 0009 १ be जक : ० ॥. ; oe - é » ८” ७ पकै ० % %५ १ rus at Pape at “33 CPOE Ist 00१0 aces iy ea NS af. ०%०%४१:४:%०/:2//1 12 Ve: १ en a EAS CN ERR ELAION eg es Benes SNAIL, SO Oe 2222 oft ॥ od , Oe i ¢ a wee । OTe he SK 4, । ; Pg reef. y ० १: Vid ८८9 i | २" । ११०४ ey) Vie yea 22 _ - हा नि \ oe vy er Se ys ee = r GO LET OTA I aN ii ) pn Ye STNG Sod 2 डु ee Cok yi os be aX 7 If 1223 yar eS . १ ne दे ' : " js ia am ( Lae “| र [. ay 4“. टी Pt : ae % ZA ००१ 7 . ss a ०८ “ , ७ hi en हँ १३ ८ त re 5 A ०१ हु | 2 ७ on . क : A थु ©. | का 04 न 4 - : . ee ~ a = _ io 000 : a Pa 0000 . विनय काय ७ १0 0. र . क त . 7 - हु ; . त | ह” Sos: छ ० 2: ०. 0220 7 - ; ~~ A ae if ॥ हँ ० । adh — a te १७ हि gS] oe —~ "र न छ ई do - paren SS - y ee > कु, , DW . ad A er, ay - F % ०, १५१७ 2२३ “० ही ७. sf”, / ., ) ne) - ane” ral ee (jae 1 हि ०१५ | न हु al a र ॥ 7 ; ; त a -- sf प्रा wi fe 4 ; ry 4200 eke 0४, ara ab ar A oe al १ soy, ee | | ८ < ८ ७७, र “छ । Ey Ph’ - 7 ८ 7 ~ 4१! wr र क ७,"४ . - a , ae हि “i ।४ ८; : as, 7 त फुट रै १ x “CA fs Ay ip न्यु ATS, oar Vo ae ar तह ७ यु 3 J —_ a 4 ; १: हि 72 000) क? त १, < > ee. “0 » @& ' हो । तथापि यो सत्यलाई आत्मासात्‌ गर्दै हामीले ' आफ्ना संरचनाहरू भरपर्दा र विश्वासनीय बनाउन सकेनौं । मापदण्डलाई “कमाइ खाने Us a रूपमा लिने एकथरि र मापदण्ड मिचेर संरचना निर्माण गर्ने अर्काथरिका कारण शहरले ठूलो क्षति व्यहोर्नु पच्यो । अहिले विपत्तिले छोपेपछि आफ्ना गल्तीहरू धेरैलाई महसूस भएको हुनुपर्छ | तीनआना जग्गामा सात तले घर वनाएको सम्बन्धित पक्षले नदेखेको पर्क्कै होइन, दुहुनो गाई बनाएको मात्र हो । बनाउनेलाई पनि मापदण्ड थाहा नभएको होइन जसरी पनि पैसा कमाउने ANY Farad Seat A हो । धेरै थिए होलान्‌ विधिविधानुहरू तर लागू गरेको पाइएन | अव पश्चाताप गरेर पनि हामीले गुमाएको जनधन, -भौतिक संरचना र पुरातात्विक महत्त्वका नेपाल चिनाउने घरोहर फिर्ता आउँदैनन्‌ । त्यसका लागि प्रत्यक नेपाली मन, वचन र कमले निर्माण गर्दा आचारसंहिताको पूर्ण पालना गर्दै विकास कार्यमा लाग्नुपर्छ । प्राकृतिक विपत्ति जहिले पनि आउन सक्छ । नेपाल भूकम्पको जोखिममा छ भन्ने हेक्कामा राखेर त्यही अनुरूपको भीतिक संरचना निर्माणमा जोड दिनुपर्छ | नेपालीलाई भूकम्पले घेरै पाठ सिकाएको छ । पढेरमन्दा परेर जानिन्छ भन्ने :बुढापाकाको मनाइ अहिले चरितार्थ मएको छ। कतिपयले लेखक, पत्रकार र सर्वसाधारणसम्म भूकम्पविद्‌ जस्ता बनेकोमा अस्वाभाविक रूपमा नकारात्मक टिप्पणी गरेका छन्‌ । यो पंक्तिकार पनि न त भूकम्पविद्‌ हो, न त भूगर्मविद्‌, न त विपत्‌ व्यवस्थापक तथापि मोगेको यथार्थलाई लेख्नु आफ्नो कर्तव्य हो। धेरैलाई लागेको कुरा हो- यदि आचारसंहिताको पालना गरेको भए आफ्नो घर भत्किने थिएन | याँ शहरी क्षेत्रको कुरा हो । ग्रामीण क्षेत्रमा यो सत्य नहुन सक्छ । तथापि मविष्यमा आइपर्ने विपत्‌बाट ' जोगिने साधन र स्रोतको जोहो गर्नैपर्छ । अहिले अथवा नवनिर्माणतर्फ सबै नेपाली जुट्नुपर्छ । सात अथवा चीघ जिल्ला मात्र होइन पूर्व ताप्लेजुङटेखि पश्चिम, हुम्लासम्म भूकम्पले आक्रमण गरेको छ। झापामा पनि सर्वसाधारणको घरमा क्षति पुगेको छ भने रोल्पामा पनि घर भत्किएको छ | उनीहरूलाई राहतको आवश्यकता परेको छ । सरकारले पक्षपात नगरी राहत वितरण गर्न सक्नुपर्छ | अहिले सबैभन्दा कठिन अवस्था गाउँबाटै विस्थापित हुनु परेकाहरूले भोगिरहेका छन्‌ | उनीहरूलाई छिटोभन्दा छिटो स्थायी बासको व्यवस्था र कामको मेलो मिलाई दिनुपर्छ | पालमुनि राखेर परनिर्भर बनाउनु हुँदैन । यदि वेलेमा सरकारले व्यवस्था गर्न सकेन मने नेपाली जनताको निकै ठूलो हिस्सा समस्याले जेलिने छ। जसले गर्दा परनिर्भर हुँदै अवैधानिक कार्यतफ उनीहरू आकर्षित हन सक्छन्‌ । त्यस्तो प्रकृतिको भएकाले उद्धार, राहत र पुनःनिर्माण फेलाउन उद्दत बन्न सक्छ | हेटीको इतिहासले यस्तै बताउँछ । तसर्थ यस विषयमा सरकारले बेलैमा ध्यान दिनु जरुरी छ।. नेपाली जनता आफ्नो व्यवस्था गर्न आफैं सक्षम हुन्छन्‌ । केही समयपछि आफ्नो लागि आफैँ व्यवस्था गर्नुपर्छ मन्ने मावना जाग्छ । आवश्यकताले गाँजेपछि गाउँ नै विस्थापित हुनु नपरेको तर घर मने भत्किएका जनताले त्यही भग्नावशेषको थुप्रो खोतलेर आफ्नो आवश्यकता ' पूरा गर्न थाल्छन्‌ । ' यस पंक्तिकारलाई काभ्रे मुम्लुङटारबाट मित्र हरिहर उप्रेतीले फोन गरेर आफूले चार दिनमै अस्थायी घर निर्माण गरेको सन्देश दिनुभयो । उहाँले अव वर्षा सकिएपछि बारीको बाँस र पुराना जस्तापाता प्रयोग गरेर भए पनि परिवार बस्न हुने घर निर्माण गर्ने सोच बनाएको : पनि सुनाउनुभयो | उप्रेती { प्रतिनिधि पात्र मात्र हुनुहुन्छ । वास्तवमा उप्रेतीले. जस्तै ग्रामीण क्षेत्रमा घर गुमाएका थप्रै व्यक्तिले सरकारको बाटो नहेरी टहरो निर्माण गर्न सक्छन्‌ । त्यसका लागि सरकारले पीडितमा आत्मविश्वास मर्ने काम गर्नुपर्छ । नेपाली मिहिनेती छन्‌, आफ्नो मुलुकलाई हैटीको नियति भ्रोग्न दिने छैनन्‌ । तथापि विपत्‌ व्यवस्थापनका सवालमा सरकारको नीति स्पष्ट हुन नितान्त जरुरी छ । दाताहरूले हामीलाई केही राहत उपलव्ध गराउने र सामान्य सहयोग गर्ने मात्र हो । उनीहरूले सघैं हामीलाई सहयोग गर्ने होइन । दाताका पनि आफ्नै सीमा छन्‌ । आ-आफ्ना छोपिएका उद्देश्यहरू पनि होलान्‌ । हामी आफैँ चनाखो हनुपर्छ । कमजोर . भएका वेला विमिन्न खालको संक्रमणले थल्याउने र रोगी बनाउने प्रक्रियालाई सामान्य रूपमा लिने _गरिएको छ | मुख्य करा के हो मने यस्ता बेलामा राज्यले आफूलाई चनाखो बनाउँदै सक्षम र सवल भएको सन्देश दिन सक्नुपर्छ । दाताहरूसँग “गरी राज्यकै ढुकुटीमा आउने गरी दिन आग्रह सरकारभन्दा सवल, सफल र निम्पक्ष ieee tase! चा कुनै पनि 'गस्सरकारी : संस्था . हुनसक्दैन । किनकि जिल्ला जिल्लामा छन्‌ ।,याद ती संयन्त्रहरू निष्क्रिय छन्‌ भने सक्रीय बनाउने काम सरकारले -गर्नुपर्छ । सरकारका नी अवयवहरू जुनसुकै बखत चलायमान छन्‌ भन्ने देखिनुपर्छ । सिथिलता आउनु हुँदैन । अहिलेको यस महाभूकम्पले ल्याएको. विपत्तिले हाम्रो राजनीतिलाई पनि हिँड्नुपर्ने 'लिक' मा ल्याउने सम्भावना देखिएको छ| किनभने स्थानीय निकायको निर्वाचन नहुँटाको पीडा वडादेखि केन्द्रसम्मले- नराम्रोसँग भोग्नुपस्यो । संविधान नबनेको पीडा केही समय ओमेलमा परेको छ । तथापि अहिलेको विपत्‌ व्यवस्थापनमा देखिएको एकता र जागरुकता कायम रहेमा संविधान पनि छिट्टै वन्छ भन्ने अवस्था आएको छ। अहिलेलाई मने पीडित जनतालाई गहत. पुनःस्थापना र नवनेपाल निर्माणको काममा सवै जुट्नुपर्छ । यही न सवैको कर्तव्य हो । ० 00७ (७ 2 (Roig may LF —% : 011 [1100 =e vr