दाताका पैसा र विकास यात्रा Y त ee Ae Nn aa aa ; ठान्न EEL थियो। उक्त अवधिभन्दा पछाडि पनि सोभन्दा नेपालमा कार्यरत आफ्ना कर्मचारीको Se a 0000 0000 मूल्यमा ती रकम आजको मूल्यमा हिसाब गर्ने हो चारीको सुविधा |. PEE Pe oe | ) a we | 2 | भने त्यति पैसाले नेपालको कायापलट वृद्धि गर्ने र सहयोगस्वरूप आउनेत्यस्ता PO ie) petra ea fart रकमबाटै उनीहरूका लागि थपसुविधाउपलब्ध fo क Ne र ८ थियो। | गराउने क्रममा त्यस्तो रकमको ७५ प्रतिशत fo” eet 1) “Ga aS. ८ यु हि कि | १९५१ सा विदेशी सहयोग लिग सुरु गरेका रकमका ७५ प्रतिशत 00 0000. छ @ > si | मुलुकहरूले १०-२० वर्षमा अपार समृद्धि त्यस्तै खर्चमा सकिने नेपाल सरकारको बुझाइ a BA |) आर्जन गरेर अन्य देशहरूलाई पर्याप्त सहयोग रहेको बारेमा एक दैनिकले जेठ १४ गते समाचार । ... oe Wee Pe age a 3 हैसियत बनाइसकेका छन्‌ । नेपालले किन दियो। सो दैनिकका अनुसार त्यस्ता दातृ । 5 0 20 है Gee N en 2000 02 0) a संस्थाका सबै कर्मचारीले आफ्नो सुरु तलबको: खु BM OST cs Bey O ll Ga सकेन? कारण जान्न धेरै माथापच्ची डि | डेढ गुणा थप तलब पाउँछन्‌। यु | eee Be 7 0 8 | | पर्दैन मोबोतु जायरमा मात्रै र फर्डि-.. ४ : WSHT! STRAT CHT: | ee eee 0] छो र ॥ 0 मार्कोस फिलिपिन्समा मात्र थिएनन्‌ | त्यो प्रवृत्ति ती संस्थाका नेपालस्थित परामर्शदाताले मात्रै [९ SO Cp se | Me i: कि थु 2 | हामीकहाँ पनि थियो र छ। त्यसैले शासन रुपैयाँ 2 सुवि घाबाहेक 2 टर क न त त Sa ees IRE x | I aa ae pce ४ / MMe. Z pgs Moe f प्रणालीप्रति र त्यसका संचालकहरूप्रति आम मासिक २० लाख रुपैयाँ पाउँछन्‌। cess. aaa Ci ul ॥ जनताको विश्वास जाग्नै सकेन, जनताको स्वाभाविक हो, दुर्गम स्थानमा काम गर्ने । 0 Li hy ४. 4 || सामूहिक उर्जा र लगानीले बाटै पाएन | नेपाल सरकारका कर्मचारीहरूले पनित्स्तो cr ररर Wil, ( केही वर्षअघि एउटा कार्यक्रममा नेपालका अतिरिक्त सुविधा पाउँछन्‌। नेपालमा कामगर्ने. ता ere ae i “| लागि क्यानाडाका गैरआवासीय राजदूत तथा विदेशी कर्मचारीले आफ्नो देशको जीवनस्ततवा) र । eee Ps | (| हाल राष्ट्रसंघका उप-महासचिव र जापानस्थित छु ee ORO 2 Oa ५४ राष्ट्रसंघ विश्वविद्यालयका शिक्षाध्यक्ष डेभिड pes NM ae SG ALLEL 2 (1 एम मलोनले भनेका थिए- दक्षिण एसियाले केशवप्रसाद छु । ee 12 0 छन. । | तीव्र आर्थिक विकासको एउय मानदण्ड निर्माण हि ररर “A” “CE een GLEE: od गरिरहँदा नेपालको अवस्था खेदजनक रूपमा भट्टराई हरु) Oe | ie 1000 0: “| ठदैकलाग्दो छ। W/m | | | | / “| हो, खेदजनक छ, त्यसैले दक्षिण एसियाको हि म rag ha सबैभन्दा पुरानो राष्ट्र नेपाल आर्थिक विकासको Berl’ SSeS) ES म | 2) «Fare ware Vas BU Usd कारण , आफ्नो आन्तरिक स्रोतसँगै विदेशी सहयोगको निश्चित अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसारको तलबर लिएका हुन्छन्‌। उनीहरूको देशको आजको एकीकृत विश्वमा संस्थानका मार्क म्याकगिल्लिभ्रेका अनुसार रग्रोसँग उपयोग गर्ने क्षमता नभएरैहो। अन्य सुविधा पाउँछन्‌ । नेपालजस्तो मुलुकमा कानुनअनुसार नै ती रकम आफ्ना सरकारीवा . कुनै मुलुक आफ्ना / साबिककै शैली र प्रकृतिबाटै काम गर्ने हो भने यो सबालमा नेपाल तल्लो सहारा क्षेत्रका काम गर्दा अतिरिक्त प्रोत्साहनबापत सुविधा दिनु गैरसरकारी संस्थाहरूमार्फत खर्च हुने व्यवस्था कुने पनि मुलुक आफ्ना सबै तल्लो सहारा क्षेत्रका केही मुलुकमा आय- अत्यन्त असफल राष्ट्रहरूको निकासी 1 र त्यो सुविधा उनीहरूको वेतनको स्तरअनुरूप गरेका हुन्छन्‌। उनीहरूको करदाताको पैसा समस्या एक्लै समाधान गर्न गरिबीसम्बन्धी लक्ष्य प्राप्त गर्न अर्को एक सय जाम्बियामा जन्मिएकी तर हार्वर्ड र अव.“ हुनु अस्वाभाविक हुँदै होइन। आफ्ना देशका नेपाललाई चाहिन्छ भने उनीहरूको नियम, ३२ वर्ष लाग्छ। बाल मृत्युदर घटाउने र प्राथमिक विश्वविद्यालयमा उच्च शिक्षा आर्जन गरेर करदाताले तिरेको पैसा आफ्नो देशको कानुनले प्रक्रिया र अभ्यासअनुसार नै आउँछ। सक्दैनन | अत्यन्त विकसित शिक्षासम्बन्धी लक्ष्य प्राप्त गर्न क्रमश: अर्को एक तीनवय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमै अत्यन्त चर्चित निर्धारण गरेअनुसार खर्च गर्ने. उनीहरूको विदेशी दात्‌राष्ट्र र संस्थाहरूले नेपालमा काम _ agra मुलुकलाई पनि सय ५० र एक सय १४ वर्ष लाग्नेछ। पुस्तककी लेखिका दाम्बिसा मोयोले आफ्नो अधिकार हो। राष्ट्र संघ, विश्वबैंकजस्ता गर्ने खटाइने आफ्ना कर्मचारीलाई दिने तलब, र शक्ति मुलुकलाई q एकातिर दातृराष्ट्र र संस्थाहरूले आफूले एउटा पुस्तकमा कसरी अफ्रिकामा विदेशी संस्थाको पनि खर्च गर्ने आफ्नो नियम छ, उनीहरूको अनुगमनको लागि नेपाल. अर्को देशको सहयोग स्वीकार गरेको दायित्व ग्रहण गरिरहेका आर्थिक सहयोग असफल मात्र भएन, त्यस्तो त्यसैअनुसार दाताहरूले उनीहरूलाई पनि पैसा आउनेहरूको सबै खर्च ती दातृ संस्थावा , , देखिँदैनन्‌ अर्कोतिर अल्पविकसित देशहरूमा सहयोगले अफ्रिकामा चरम गरिबी बढायो भन्ने दिन्छन्‌ र खर्च हुन्छ। 'मुलुकले नेपाललाई दिने. अनुदान राशिमै जोड्ने अपरिहार्य हुन्छ। नेपालले सरकारी स्तरमा हुने कहालीलाग्दा भ्रष्यचारका निष्कर्षसहितको जीवन्त चित्रण गरेकी छन्‌। हामीकहाँ जस्तो पहुँचवालालाई जुन दिन पनि स्थापित अभ्यास 'हो। तत्कालै विदेशी सहयोगबिना वि वर्णनबारे पुस्तक र पत्रपत्रिकामा बाक्लै उनले भनेकी छन्‌- सरकारहरूका लागि पैसाको खाँचो FN, उसै दिन क्याबिनेटको स्मरणीय छ त्यस्ता दात्‌्राष्ट्र र तत्का eT सहयागाबना चर्चापाइन्छ। सजिलै प्राप्त हुने विदेशी .सहयोगले भ्रष्टचार आकस्मिक बैठक बसेर हचुवाका आधारमा पैसा संस्थाहरूअन्तर्गत संसारका धेरै देशमा काम गर्ने भूकम्पपीडित क्षेत्रमा एउटा उदाहरणमध्ये अफ्रिकी राष्ट्र जायरका बढाउँछ, अर्थतन्त्रलाई विकृत बनाइदिन्छ, दिने-लिने अभ्यास उनीहरूको हुँदैन। दुई पैसा धेरै नेपालीले पनि त्यसरी नै तलब-सुविधा दिवंगत राष्ट्रपति 'मोबुतु सेसे सेको थिए। १९६० परनिर्भरता बढाइदिन्छ र आर्थिक गतिहीतताको खर्च गर्न प्नि सबै निधारित प्रक्रिया पूरा गरेर पाउँछन्‌_र पाइरहेका छन्‌। नेपालका केही मन्त्रीर पुनर्निर्माण र नवनिर्माणका mara हुनुअघि जायरको पूर्वीसीमामा स्थिति निर्माण गरिदिन्छ। उनका अनुसार मात्र खर्चे गरिने पद्धतिलाई चारजना नेता बसेर नेताहरू जब कुनै समयमा ती संस्थामा काम गर्दा तै कार सञ्चालल गर्दी रहेको तान्गानिका तालबाट पश्चिममा आन्ध्र सत्तरीको दशकमा १० प्रतिशत मात्र अफ्रिकीहरू मुलुकको संविधानमा समेत संशोधन गर्ने त्यसरी नै तलब पाउँथे । महासागरसम्म एक हजार ६ सय किलोमिटर दूरी गरिबीमा बाँचिरहेका थिए, तर २०५९ मा निर्णय गरी दुई दिनभित्रै संविधान संशोधन नेपालमा भूकम्पले भत्काएका घर, विद्यालय सक्दैन | त्यो गर्न medal पार गर्न दुई दिन लाग्ने मोटरबाटो थियो, तर आइपुग्दा अफ्रिकामा गरिबीको Pee मुनिका हुने हामीजस्ता कानुनी अराजकतामा भवन, अस्पताल अन्य सार्वजनिक जनताले सेकोको अढाई दसक लामो शासनकालमा उक्त मानिसको संख्या ७० प्रतिशत पुग्यो र।निकट ' अभ्यस्तहरूले बुझ्न सक्दैनौं । दुईचारजना एउटा संरचनाहरूको पुनर्निर्माणको जिम्मेवारीलाई Fes नेपाली | । बाटो कति बिग्रियो भने त्यसलाई पार गर्न दुई भविष्यमा यो ९० प्रतिशत पुग्ने देखिन्छ। | कोठामा बसेर राज्यको मूल चरित्रलाई रातारात लिएर सरकार र सामाजिक संघसंस्थाहरूबीच असाध्य पीडा र कष्टमा साताभन्दा बढी लाग्ने भयो । स्वतन्त्रताअघिका ' कुन सरकारले कति विदेशी सहयोग ल्याउन परिवर्तन गर्ने राजनीतिक 'संस्कृतिमा दीक्षितले विश्वासको संकट पनि छ। सरकार सबै निर्माणर १ एक लाख ३७ हजार किलोमिटर लामो मोटर सक्यो ? सरकारको सफलताको कसी तह हुने विधिको शासनको विकसित परम्परा बुझ्न पुनर्निर्माणको लागि दाताहरूलाई आफै रूपान्तरण हुनेमा शका छैन| चल्ने बाटो उनकै शासन अवधिमा: १९ हजार गरेको मोयोको भनाइ छ। हरेक वर्ष ५० अर्ब ofr mae Ps SN A, ns किलोमिटरमा खुम्चियो। स्वतन्त्रताअघि डलर अफ्रिकामा सहयोगको रूपमा जान्छर : Ghee साधन: र स्रोतबाट मासिँकः पाँच; ete Care निधास्ति- “प्रक्रिया 5२ 1:2 । कीलाकाईए) किन्न Yo कोगर पीजमखादयबस्तु निर्थालाएमर्ने व्मुर्लुक्ेनिउिनको !-थसले”)सस्क्रारहरूलाई : ४ पुग्ने, ' सात वाःशकलाखवा;बढी तलब खाने व्यक्तिहरू” अध्यासअनुसोर खर्च गर्ने दाबी MR STI S कती का | शासनकालमारआफ्नोगे आवेश्यकताको ६०' उनीहरूको favara Pade’ स्रोत छन्‌- केही बैंक, ठूला तारे होटेल, एनसेलजस्ता सरका नेतृत्व गर्ने र वरिपरिकाले छातीमा आउने पैसा कति आयो ? कुन विधिबाट आयो? प्रतिशत खाद्य आयात गर्ने अवस्थामा पुग्यो। विकास र परिचालन गर्ने मुक्ति कम्पनी, निजी क्षेत्रमा खुलेका केही स्कुल, हात राखेर गुनून्‌- नेपालमा राजनीतिक र कसरी खर्च हुन्छ? त्यसबारे भने नेपाली जनताले मुलुकको कुल गाईस्थ उत्पादन ३० वर्षअघिको : दिन्छ। सरकारले जनतालाई जक उनुपर्ने इन्जिनियरिङ र मेडिकल कलेजका प्रमुख वा प्रशासनिक. स्तरमा कति भ्रष्टाचार हुन्छ? सबै जान पाउनुपर्दछ।.दात्राष्ट्र र संस्थाहरूले त्यस्तो भन्दा कम भयो। जायरकै सबैभन्दा गरिबमध्ये आवश्यकता नै पर्दैन, दाता रिझाए पुग्छ। अनि अध्यक्षहरूले पाउने जम्मा-जम्मी सबै वार्षिक जायज-नाजायज कर्म गरेर अकूत सम्पत्ति विवरण सार्वजनिक गर्ने प्रणाली नेपालले थियो, तर मोबुतु संसारकै धनी शासकमध्ये त्यस्तो सहयोग रकम सहजै राजनीतिज्ञहरूको सुविधा कति हुँदोरहेछ हिसाब निकाले हुन्छ। कमाउने र त्यसैको बलमा राजनीतिक, सजिलै विकास गर्न सक्छ। हो, उनीहरूले पर्दथे। युरोपका विभिन्न मुलुकमा उनका करोडौं गोजीमा पुग्छ, भ्रष्यचारले मुलुक oer हुन्छ, प्रतिव्यक्ति आय वार्षिक सात र आठ हजार प्रशासनिक र अन्य ठूला पदहरू, नीति-नियम नै । आफ्नो देशको सम्बन्धित निकायलाई सोबारे डलरका अति विलासी स्थायी सम्पत्ति थिए। . कुशासन स्थापना गर्दछ र दाताबाट आउने त्यही भएको देशमा एउट विद्यार्थीले स्नातक तहको किनबेचका अभ्यासहरूमा उनीहरूको संलग्नता सबै जानकारी दिएका हुन्छन्‌, तर त्यो विवरण उनी र उनको परिवार निजी किनमेलको लागि गोजीमा आउने रकमको लागि मुलुकमा ive मेडिकल शिक्षा प्राप्त गर्न शिक्षण शुल्कवापत छैन ? अख्तियारले भ्रष्यचारमा विशेष निगरानी _ जान्न पाउने हक नेपाली जनताको पनि हो। कन्कर्ड जेट विमान भाडामा लिएर ६ हजार मारकाट तथा राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक मात्र ५० लाख किन तिर्नुपर्दछ? कुनै एउटा थालेपछि र भ्रष्यचार गर्न नपाइने भएपछि त्यसमध्ये ठूलो हिस्सा लक्षित समुदायमै कसरी किलोमिटरभन्दा बढी हवाई दूरीको पेरिसमा जाने . विपद्‌ निमन्त्रित हुने गरेका छन्‌। कर तिर्न नेताको उपचारको लागि सर्वसाधारण जनताको कर्मचारीमा विकास बजेट खर्च गर्ने उत्साह पुच्याउने हो, त्यसबारे दाता समुदाय सचेत र गर्दथे। आफ्नी छोरीको विवाहमा पनि उनले नपरेपछि सरकारी स्तरमा हुने IER जनता १५ वर्षभन्दा बढीको आय खर्च गर्ने मुलुकले मरेको होइन? वृद्ध-वृद्धा र असेक्तहरूका लागि जिम्मेवार हुनै पर्दछ। | कन्कर्ड विमान भाडामा लिएर आइभोरी उदासीन भइदिन्छन्‌। विकसित देशहरूले र अन्तर्णीष्ट्रिय संगठनहरूले छुट्टयाएको सानो रकम खर्लप्पै खान सक्ने केही वर्षअघि बेलायतस्थित न्यु इकोनोमिक्स कोस्टको अविदजान सहरमा गएको न्युयोर्क निश्चित हो, आजको एकीकृत दत आफ्ना कर्मचारीलाई उनीहरूको जीवनस्तर वा : स्थानीय निकायका कर्मचारीले त्यत्रो निर्माण र फाउन्डेसन नामक एउय स्वतन्त्र थिंक ट्यांकले टाइम्सले उल्लेख गरेको थियो। न्युयोर्क पनि मुलुक आफ्ना सबै समस्या एक्लै मापदण्डअनुसार कसैलाई दिएको तलब- पुनर्निर्माणको पैसा'चोखै पीडितहरूका हातमा डाभोसमा सम्पन्न विश्व आर्थिक मन्चमा आफ्नो टाइम्सले फेब्रुअरी १९८७ मा प्रकाशित गर्न सक्दैनन्‌। अत्यन्त विकसित र सुविधामा प्रश्न गर्ने नैतिक अधिकार राख्दैनन्‌। पर्न दिन्छन्‌? यही(र यस्तै सरकारी संरचनाले एउटा अनुसन्धानमा भन्यो- सन्‌ १९९० देखि आलेखअनुसार उनको सम्पत्ति पाँच अर्ब मुलुकलाई पनि अर्को देशको सहयोग त्यस्तै नागरिकले मानवीय सहयोगको : पाउनुपर्नेले राहत र अन्य सुविधा पाउने र पाउनु २००१ सम्म गरिबीविरुद्धका लागि गरिएको डलरबराबर थियो, तर जायरको वैदेशिक क्रण हुन्छ। नेपालले तत्कालै विदेशी सहयोगबिना भावनाले स्थापना गरेका गैरसरकारी संगठनहरू नपर्नेले नपाउने सुनिश्चित गर्न सक्छ ? नेतार हरेक एक सय डलरबराबरको खर्चमा खास मात्रै चार अर्ब ५० करोड डलर थियो। मुलुकलाई भूकम्पपीडित क्षेत्रमा पुनर्निर्माण र बा र्माणका पश्चिमी राष्ट्रहरूका प्रजातन्त्रका पहिचान बनेका मन्त्रीहरूले राहत वितरणमा गरेका केही : लक्षित समूहमा ६० सेन्ट मात्र पुग्ने गरेको छ। प्राप्त सबैजसो सहयोग र क्रण रकम उनको बैंक सबै कार्य सञ्चालन गर्न सक्दैन । पो गर्न छन्‌। कतिपय देशहरूमा संसारका गरिब अनियमितताका झाँकीहरू भ्याइनभ्याइ बाहिर सन्‌ २०१५ सम्ममा सहस्राब्दी विकास लक्ष्य खातामा पुग्थ्यो। चाहनुको मूल्य नेपाली जनताले मुलुकलाई दिने सहयोग उनीहरूको राष्ट्रिय आउन थालेका छन्‌। प्राप्त गर्नका लागि आवश्यक स्रोत-साधनको जायर एउट प्रतीक हो । संसारमा धेरै जायर पीडा र कष्टमा रूपान्तरण हुनेमा wth कन । कुनै बजेटको कति प्रतिशत हुने हो, 'त्यसको पनि अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगका गलत कुनै कमी हुन नदिने ठूलाठूला दाबी दातृ राष्ट्र आज पनि छन्‌। हाम्रो आफ्नै अनुभव पनि त्यति क्षेत्रबाट त्यस्तो अव्यावहारिक र कानुनले नै . किन nee हुन्छ। त्यस्तो see संस्थाहरूले गरे। अर्बौं खर्च भयो, तर प्रीतिकर छैन। नेपालले सन्‌ १९५१ देखि विदेशी राजनीतिक हठ प्रदर्शन हुनु हुँदैन तर बकस सहयोगबाट आफ्नो मुलुकका नागरिकलाई प्राप्त अभ्यास र भ्रष्टाचार । हेलसिन्कीस्थित राष्ट्रसंघीय विश्वविद्यालयको आर्थिक सहयोग लिन सुरु गरेको देखिन्छ। पैसाको सम्पूर्ण सदुपयोग-र पारदर्शिता सदै) j हुने रोजगारका अवसर पनि उनीहरूले हिसाबमा एउट कुर हो ! नेपाली जनताका नाउँमा एउटा विकास अर्थशास्त्रसम्बन्धी अनसन्धान १९९० सम्ममा मात्रै यो झन्डै नौ खर्ब रुपैयाँ सबैको धर्महो। LF i