' क । ७ i ( &} ७0 ठ ५ [पल्फ। 0 4 a हु TSP 320) ‘Usel < fies: neem ir A ee पनि यसको शाब्दिक अर्थ रोचक छ बाटो देखाउने अचम्म र विकराल गज | जगत्‌ले अस्ति भर्खर गाली खाएको भारतीय काठमाडौं उपत्यकाको ललितपुरकै केही गाउँ ठूला : प्रकाश तै om 1 ३ गौ देखाउने अचम्म र विकराल त के भयो भने राजेश हमाल, क्रिस्टियानो Fareed ey ate fen दिन सकेन। eh, sa, a aie ers । । ie IISA ATT | राजीव भाटिया कुमार हाम्रा समाचारस्लोत पनि आजतक र ला गरिएको छ। जाजरकोटभन्दा यढा उनिएको छ। ' सायमी : p रह को अर्थ बायो हुन्छ, राहसित जोडिएर राहगजुर, रोनाल्डो, सहम क खाए, पा जीव भाटिया उफ अक्षय कुमार एनडीटीभीभन्दा फरक छैन। फरक भए पनि यही त्यस स्थानमा वैशाख १२ को विनाशकारी भूकम्पको | LB | रहतगिर, राहदानी, राहत, रही, हमराही आदि इत्यादि नेपालका निम्ति रकम नै नउठाईकन वा नपठाईकन समाचारका अर्थमा मात्रै हो, या हामी सही oun, uti नौ दिनपछि शल ब्बल्ल रत 4002 छु” 721 शब्द आएका छन्‌ प्रयोगमा । | धखोज र जानकारीबिना या हामी गलत कुर-सही तरिका |. राजधानीबाट राजधा एका एउय गाउ : Soa 2s rte बोरेखाग प्रचलित शब्दहौ रीर्षक बनिरहे। नेपाली मिडियाले बिनासो र जानकारीबिना -“ उग्रा समाचा हरूले एक दिन बिराएर असहमति पुग्न नौ दिन ero भने stad sc ss ! यद्यपि उदु भनेकै कुनै भाषा होइन, केही भाषाको : अञ्जु बानियाँ प्रवृत्तिले जनाइरहेको हुन्छ। भनेको हो, भनेको होइन। भनेको , वा जुम्लामा हुनुल॑ क फरक पार्छ: राहत भन्ने शब्द हाम्रो शब्दकोशमा ढिलो गरी लस्कर अर्थात्‌ उर्द । उर्दुमा देखिने गरी पाँच भाषा नै यिनीहरूलाई ne बानियाँ वा रसेद्ध भट्टराइ प्रवृत्तिले कुरा बंग्याइएको हो । यी र यस्तै कुरामा अल्झेका छन्‌ राहत लिनेभन्दा दिनेको लर्को लागेको यो दुनियाँमा , आइपुग्यो, विशेष गरी ४५ सालको भुइँचालोपछि मात्र मिसिएका छन्‌- फारसी, पुस्ती, अपभ्रंश, तुर्किस, चर्चामा ल्याइरहे | | हाप्रा समाचार सन्दर्भहरू। राहत दिन जान हतार गर्नु, सेल्फी खिच्न हतार गर्नु, . ; यो शब्दले जनजीवन र्‌राजनीतिक वृत्तमा प्रविष्टि खडी बोली । यी सबै मिलेर was अर्थात्‌ कारवाँ FATE DATA T NII LT OTE INE TI ETI PLTS GPLLIS SOE TA ती हाम्रा लागि बनेका हुन्‌ तर हामीले बुझ्ने गरी सेल्फी पोस्ट गर्न हतार गर्नु भूकम्पको गीत गाएर ; पाएको देखिन्छ। म बनेको हो, जसलाई उर्दु भनियो । हामी उर्ढुलाई | बनेका होइनन्‌ भन्ने भान हुन्छ। चर्चामा आउन हतार गर्ने कलाकारको मृगतृष्णाभन्दा .: | , लखनउ पढेका लोकेन्द्रबहादुर चन्द प्रधानमन्त्री मिष्ठान्न भाषा भन्छौं। यो त्यत्तिकै मीठो भयो। म समाचार लेखनका बारेमा पुस्तक लेख्ने विज्ञ एम के फरक भोर? . हुँदा गएको प्रलयकारी भूकम्पका बेला राहत र दौरान - त्यहाँबाट हामीले राहत ल्यायौं। पाइला अघि बढ्दिनँ भनेर असहमति जनाए | ' यसपालि धेरै देखिए वा धेरै भए भनौं । भी कामथले लेखेका छन्‌- कुकुरले मान्छे टोकेको भूकम्प आएपछिका गीतमा गायक, गीतकार | भने शब्द अचानक हाम्रो जिब्रोमा हाम्रै भ उर्दुमा राहत शब्द प्रयोग गर्ने पहिलो कवि मिरतकी उनको असहर्मा पछि तुलको विज्ञापन नगर्ने यो अझै अमम्म र विकराल त के भयी भने राजेश समाचार हुँदैन तर मान्छेले कुकुर टोकेको स्वच्छ मनले देखिएजस्तै म्युजिक भिडिओ बनाउँदा : एर झुन्डियो। म मिर हुन्‌ भने'यो शब्दलाई पछि लोकप्रिय बनाउने र सामान्य फोयेसम्म खिच्ने निर्णय भयो तर ती हमाल, क्रिस्टियानो रोनाल्डो, सलमान खान, राजीव समाचार हुन्छ। लाखौँलाख लिने म्युजिक भिडिओमेकरपनि म vty यी दुवै शब्द लखनउ ब्वाय लोकेन्द्रबहादुर चन्दले , पाकिस्तानी कवि फैज अहमद फैज हुन्‌। संयोगले फोटोहरू फेसबुक र ट्विटरमा सर्वत्र छरिएपछि त्यस भादिया उर्फ अक्षय कुमार नेपालका निम्ति रकम नै हामी हाम्रो समाचारमा कुकुर टोक्ने मान्छे भूकम्पपीडितका निम्ति दानी भएर निःशुल्क काम गर्न / Gg) ल्याएर हाम्रै बनाएका हुन्‌।' | दुवैले आफ्नै नामलाई उपनाम बनाएका छन्‌, कार्यक्रममा सहभागीमध्ये एक कवि उषा शेरचनलाई नउठाईकन वा नपठाईकन समाचारका शीर्षक बनिरहे। खोजिहहेका हुन्छौं, त्यो हाम्रो समाचारकर्मीको जायज लालायित भएका छन्‌। तर, त्यसले भूकम्पपीडितको ' ४५ सालको प्रलयकारी भूकम्प आएको बेला मिरर फैज। धेरैले नानाथरी टिप्पणी गरेपछि कवि शेरचनले गुनासो नेपाली मिडियाले बिनासोधखोज र जानकारीबिनानै खोज हो। यो सिलसिला धेरै पुरानो होइन तर धेरै नयाँ घरमा काँचको पर्दामा बत्ती बल्दैन। कैयौं | हाम्राबारेमा भारतीय अखबार नवभारत दइम्सको 'फैजले मोहब्बत शीर्षकको कवितामा लेखे, | पा पूर्वसचिवहरू पनि आफ्नो जीवनकालमा खाएका प्रतिदिनमा शरद जोशीले व्यंग्य कसेर लेखेका थिए, और भी गम है दुनियाँ में मुहब्बत के सिवाय RENE दर कको रेन 0 गरेका घुस्याहा कामबाट मुक्त हुन पनि | हाम्रा करतुत र प्रतापबारे । त्यो तपसिलको कुरा भयो।। We Tarra att RS ie we Se जनकल्याणकारी गीत लेखिरहेका छन्‌। तर यो काम्‌ 'इतिहास कत्ति पनि नबिर्सने गरी त्यो बेला आएको यही राहत कविताबाट Paha et af Ree ; | 4101. नगम्रो होइन, यसलाई नकारात्मक दृष्टिले हेर्नु वा भन्नु रहत शब्दले रहत बाँड्ने क्रममा धाँधली भो भनेर फैज दक्षिणी एसियाई भूखण्डमा। «eee we oo | \ 1 जरुरी छैन। यो पनि संकलन वा सञ्चयका हिसाबले '' तत्कालीन राजनीतिक नेता कर्णप्रसाद ह्योजू बिभत्स ही राहत शब्दले हाम्रो राजनीतिमा लोकेद्रबहादुर | 60 | ! Si | | एउय अर्काइभनैहो। , . रूपले भक्तपुरमा मारिएको घटना नेपालको चन्द लोकप्रिय भए । र, यसै शब्दले नेपालमा त्यस्तो |. aN | ँ Bee का ७ ay | एक सवेक्षणअनुसार गुजरातको भुजमा भूकम्प इतिहासमा एउट नमेटिने दाग बन्न पुग्यो। त्यो दुर्दशा निम्त्यायो । OR ‘ : || “0 9 | | जाँदा भारतवर्षमा पनि पचासभन्दा बढी गीत लेखिए हत्याको घटनाले रोमजस्तो सहर भनेर चिनिने यसपालि पनि राहत शब्द लोकप्रिय भएको छ, टि By - Ee —— के : i वा रेकर्ड भए तर प्रसारणमा आउँदा तिनका पनि आफ्नै | . भक्तपुरलाई झन्‌ बिभत्स रूपले चिन्न विवश बनायो रहत बाँड्नेहरू, णहत बटुल्नेहरू चर्चामा छाएका छन्‌। ae \ QA > mo —— ys | ८0 | सीमाहद तोकिए । अटल बिहारी वाजपेयीका गीत पनि अन्तर्राष्ट्रिय जगत्‌मा । राहतसँगै यसपालि सेल्फी पनि निकै चर्चामा ite FX SN CA asi, SO ee | re J त्यति ten Weg aH Tastes ATA भक्तपुर नगरभित्र ध्योजू मारिँदा स्थानीय प्रहरी भित्र आएको छ। अस्ट्रेलियाबाट आविस्कृत भएको सेल्फी pS oA SSRN i a कारण प्रसारणमा आएनन्‌। पस्न सकेन, समाचारका अनेक प्रसंग आए त्यो बेला। शब्द अहिले हरकोहीमा चर्चित प्रयोग सन्दर्भ बनेको Soe. ae ES वेदना, संवेदना अनि पीडाका आफ्नै बोध हुन्छन्‌ ह्योजू हत्याकाण्डपछि भक्तपुरवासीका नजरमा झक्‌ छ। केही साथीभाइ बटुल्यो, केही पोका खाद्यान्नको ॥ ae \ तर त्यसलाई सेकेन्ड ह्यान्डका रूपमा अनुभूत गर्न SS aa चिन्ता फैलियो त्यो बेला। झोला तुम्बा बाँध्यो, केही दीनदुःखीलाई भेला पाच्यो a F Ps दु | खोज्दा सही नहुन सक्छ। ४५सालको भूकम्प आउँदा ' गृहतसित जोडिएको मर्माहत घटनाले भक्तपुरलाई एउय फोटो खिच्यो । अनि ती प्रापकको इच्छा. ९ ee S | स्वरसम्राट नाण्यणगोपालले गीत गाएनन्‌ बरु तिनको दुई फ्याँक बनाइदियो, ह्योजूविरोधी समाज र अनिच्छाविरुद्ध एउद फोटो खिच्यो र त्यसलाई सर्वत्र छिन” सु सहायतार्थ फुटबल खेलेर रकम संकलनमा जुटे। 'ह्योजूसमर्थक शान्त समाज । त्यहाँका जनता त्यसपछि टाँस्यो। चाउचाउ दिएकोदेखि बोर दिएकोसम्मका | - . ATT Tere SHEA गीत गाएको भए ‘g नेतासँगःसाँच्चै,डएएको देखियो। फोयले सामाजिक सञ्जालका सबै अवयव भरिएका “ "टे | सायद हामीलाई आज यति धेरै भूकम्पका गीत नेप ए किसिम किसिमका हुन्छन्‌, भारतको छन्‌, यस्ता फोय र दृश्यले आँखालाई जन्डिसग्रस्त ॥ | ! \ aN आवश्यक हुने थिएनन्‌ कि ? दुर्भाग्यवश अहिले सबै मुम्बईमा बाल ठाकरेसित फिल्मका अभिनेतादेखि;, बनाएका छन्‌। Aye ts Re ु जक पाई ees, | कलाकार भूकम्प गीतको गाउने म्याण्थुनमा छन्‌ तर ती लिएर नेतासम्म डराउँथे । त, भारतकै प्रथम सस्ता फोटो खिच्नु, जबरजस्ती प्रेषित गर्नु पनि एक म | | . | 4. गीतले पीडितलाई केही दिँदैन, मात्र कुनैकुनै प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूसित नेता, अंभिनेतार किसिमको हिंसा बन्दै गएको छ। यस्ता हिंसाबाट सबै oe) च्यानलको दैआरपी बढाउला । केही वर्ष टुँडिखेलका . म ae ae प्य्रँकोसित कवि: राहत पाउने मान्छे दुःखी नै होलान्‌ तर यस्तै दुःखबाट । . | (140 पाल, गाँगबुका लडेका घर, घरका थुप्रो अनि रगताम्य “लेखक डराउनुपर्थ्यो | उनकै समय फेडरिको गार्सिया पीडित भएर पनि फोटो खिचाएका छन्‌। मानौं, कुनै हन | | ae भएका लासका डंगुर देखिएला। कालान्तरमा त्यो 'लोर्का एक झमरमा मारिए । फ्रान्समा डेगासित सब मोडलले जबरजस्ती आफ्नो स्वीकृतिबेगर निर्वस्त्र : a, i SS एउटागीतपनि सेल्फी बन्दै जाला, त्यो कविवा तर्सिन्थे तर डेगा ज्याँ पल सात्रै भनेपछि तर्सिनो, भएर फोटो खिचेजस्तो । | Pepa oo? 1100 | गीतकारको मनको सेल्फी। भावनाको सेल्फी । त्यसैले डेगा जहाँ गए पनि फ्रान्स भनेको सार्त् हालै धादिङदेउरालीकी एक महिला कुमारी So —~ पटक -- 1111 | प्रसिद्धि वा चर्चाको सेल्फी । हो भन्थे। | Aare aA ea ae प्रयोग गरिएकोमा | “कट ०२ eee . मात्र सेल्फो। नेतासित डराउनुपर्ने समाजमा जनता कहिल्यै आपत्ति जनाएर गहत लिन अस्वीकार गरेकी छ्‌। रि “a | = oni SN VSR कवि मंगलेश डबणलले आफ्नो एक कवितामा _. सुरक्षित हुँदैनन्‌, भएका पनि छैनन्‌ । भक्तपुरमा ४५ तिनले भनिन्‌, “मेरो फोटो जहाँतहीँ प्रयोग गर्ने हो भने म म ४ लेखेका छन्‌, ' सालिको भूकम्पमा त्यस्तै एउदा इतिहास बन्यो, एउया At Ub ferme’ सम्पादन गरेर पोस्ट गरेकी छन्‌। यिनीहरूलाई अञ्जु बानियाँ वा रसेन्द्र भट्टराई प्रवृत्तिलि पनि होइन। भत्केको, लडेको घरको धुलोको डंगुरबाट :”" “मान्छेलाई जिउँदै-मारियो। नेपालको इतिहासमा उनको यो भनाइपछि राहत वितरक तरंगित शेरचनको भनाइ यस्तो थियो, आफूले चोखो मनले चर्चामा ल्याइरहे। | हाम्रो पत्रकारितामा यो रोग व्याप्त भएको छ। एउय ढोका : म “| प्रधानमन्त्रीसमेत त्यो हत्याको विरोधमा जुलुसमा जानु भएका थिए) दुःखीको सेवा गर्दा पनि मलाई मान्छेले अनेक दोष राजेश हमालले छोरीबुहारी भन्ने फिल्ममा रोगको यो परिधिमा हाम्रा पाठक, हाम्रा मसीजीवी, वा एउय झ्याल चियाइरहेको हुन्छ Gat een St gest 0 1 कोठमाडौँउपत्यकोको Se TOT RE 0 भगवानैसितहात जोडेको फोटो प्रयोग गर्दै नेपालमा हाम्रा सुधीजन घनिष्ठ रूपले पीडित हुँदै गएका छन्‌। आकाशतिर। : राहत र हत्या भक्तपुरसित जोडिएको इतिहास छ। पुतुवार बस्तीमा नेपाल मुक्तक प्रतिष्ठानको उनले आफ्नो दोषबाट दुःखी भएर होइन, भूकम्प जाँदा राजेश हमाल विदेशमा प्रार्थना गर्दै भनेर यसपालि राहत र सेल्फीले यही देखाएको छ। पुरै घर काम नलाग्ने भएपछि म यसपालि पनि राहतले अनेक कथा बर्नाँए,.पत्याउन आयोजनामा राहत वितरण गर्न जाँदै गर्दा नेपाल मुक्तक दोष्याउनेका कारण दुःख भएको कारण लेखेकी छन्‌। पनि समाचार लेखे । नेदरल्यान्डमा राजेश हमालले एक . राहत चाहिनेलाई दिने हो कि हतारहतार बाँड्न जाने RAN अन्तत: त्यो घरको झ्याल र ढोका सकिने नसकिने सबै खाले । राहत भारत, चीन, प्रतिष्ठानको ब्यानर झिकेर सजाउन खोज्दा त्यस विडम्बनाको अर्को नाम भनेको पनि ' अर्ब नेपाली रकम संकलन गरेर ल्याउँदै भनेर हो ? नचाहिएको ठाउँमा पनि राहत र रहतकर्मीको काँधमा बोकेर हिँड्छ। बंगलादेश सबैतिरबाट आए । प्रतिष्ठानका सल्लाहकारमध्ये एक वरिष्ठ गीतकार चेतन विशज्ञापनै रहेछ। पनि लेखे। भीड लागेको छ तर जहाँ रहत चाहिएको छ त्यहाँ न त्यो झ्याललाई कुने भित्तामा लगेर जोड्छ यो राहत भन्ने शब्द उर्दुबाट हिन्दीमा आएको भए कार्कीले तुल झुन्ड्याएर हिँड्ने हो भने म यहाँबाटएक सस्ता दुर्भाग्य, अपवाद, असमञ्जस परिस्थिति रजेश हमाललाई अञ्जु बानियाँ बनाउने नेपाली क्यामेरा पुगेको छ, न रहत। जहाँ पछि कुनै इट पलाउन सकोस्‌। ह लय Nv. [ i ॥ [