R—— भूकम्पीय विपद्‌ eras र 0800) Ee HTT A TATE Te १ | । । ( UT लत्यण्ठछा UlTGa_ — टु, En le EE १. -" "] 0 2. नशास्ख २०७२ । ४४/६०११६60/, ॥%/ 6, 2015 ’ , anf त :: क ae. ; 4 त हँ : 7 ta! : : UU ET ity HE WH a . aie 10 बा 411 : ; 1/1048 : tH Hil pene i ॥ : | ; / 1 / ft / Ve / : .|[///1111/1/1//11111/11011 i epee eae tits ee er 1010 रि Pee Perera betray SES TTS SPREE STL PT TT 1041010 1004 हो : ahi 1|| | = = तत AA. [नन पुराना बस्तीको रिमोडलिङ र नयाँ बस्तीको योजना आजको खाँचो हो of ieee म 3. $$ ——— ric रूपमा काम हुन सकेको स्थिति GAT LORR Al TE AAR BE gE —————————— । अहिलेसम्म देखिएको छैन| वर्षा सुरुभएपछि संयोजनमा aig | we a 0 । गाउँघरमा मरेका चौपाया तथा जनावरलाई गाड्ने सोल न्यूनीकरणसम्बन्धी उच्चस्तरीय | , Qo C=] 42> | काम गरिएन भने चौपायाका शव सढेर-गलेर न आयोजना गरिएको थियो। 7 | 22 © : oe । जाँदा पानी, माथै र हावा प्रदुषित भई रोग फैलिन त्यतिबेला क्राइस्टचरच, en मेयर bi . aN ८ Ei क) 2 oo 2 सकने सम्भावना छन्छ। पछि अतिथिको रूपमा आमन्त्रित थिए। % छः J A बट em म विपद व्यवस्थापनको चर्क्राभत्र ठृद्धार र parry eee द्वारा | eh. 4 eg FD | meinifin पनर्निर्माण 7 प॒नर्बसोवासको चरण आर्याजत्त, भूक छ “म तस्थापतृ iz, ; आउँछ। पुनर्निर्माणभित्र सार्वजनिक र सम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा भाग लिँदा उक्त iy. 0४ पुरातात्विक महत्त्वका संरचनाहरूको काम एग्य सहरलाई भूकम्पीय जोखिमबाट बचाठन ie - Gu ३ “11 हो भने गाउँका गाउँ र धेरै बजारलाई भूकम्पले गरिएको पूर्वतयारी र तत्काल उद्धार पद्धतिबारे 000 . शु 2 हु j ate eta ana चरणमा जानकारी लिने अवसर मिलेको नाताले उनीसँग TE . . Li he og / 2 VY । त्यहाँको व्यवस्थापनलाई पहिलो प्राथमिकता मेरो राम्रो कुराकानी छ कन काठमाडौँमा 0 Pre bee 52 दिनु दोस्रो काम हौ। वर्षा सुरुहुनुपूर्व नै यसको मैले उनलाई काठमाडौंको असनलगायतका : | 4 eA lea tt. । व्यवस्थापनका निम्ति तत्कालीन, अल्पकालीन र भित्री सहरको दृश्यावलोकन गराएको थिएँ x y \ ~~ oo 0422 । मध्यकालीन योजना बनाएर कार्यान्वयन गर्नुपर्ने Fe SRE ETT र cee Tae , CAAT । आवश्यकता छ। तत्कालीन योजनाले वर्षात्‌को क्षतिबार सविस्तार बताएको थिएँ। त्यहखर« P / | । झरीबाट बच्ने विषयलाई प्राथमिकतामा we उनले भनेका कुरा मेरो मानसपटलमा ताजै 'छ। ॥) ौ । अल्पकलीन र मध्यकालीन योजना लागू गर्दा उनले भनेका थिए, ' भूकम्प प्रतिरोधी घरहरू CEN । भूकम्प मात्र होइन, पहिरौ र बाढीबाट समेत बच्न aye गरेर क्राइस्ट ee = म a3 | erie [खिम कम हुन सहरका रूपमा स्थापित 2 | महसुस गर्ने हिसाबले अहिलको अवस्थामा & 7 aif, । सुधार नआउने हो भने गाठँका बासिन्दा md Bh | | We सहर पस्ने अवस्था आउनेछ । गाउँ र गोविन्दप्रसाद । Heh he, Ge, | सहरको जनसाख्यिक सन्तुलन हक लो वल कुसुम aes Sie टर ALi, (rat - ल्याउन खतरा भयावह हुन्छ। त्यसल Me कुयुम a |! ' Ve ee ४ बजारको व्यवस्थित विकासका निम्ति a : } ९ og, | दीर्घकालीन सोच चाहिन्छ। क्यु i, ७ ie; । . काठमाडौं उपत्यकाको बस्ती विकासलाई 9- | | | उपयोग नीति तयार गरी लागू गर्नु जरुरी छ। गरिएको छ र तत्काल उद्धारको अति राम्रो राहत कार्यमा संलग्न छन्‌ । महाविपद्को कठिन तत्काल राहतका क्रममा छ| चाहिएको राहत सामग्रीको उत्पादन नेपालमा अहिल्यै काठमाडौँको जमिनलाई कसरी प्रयोग व्यवस्था गरिएको छ। यहाँ पनि त्यस्तै गर्नुपर्छ।' घडीमा धेरैले संस्थागत र व्यक्तिगत रूपमा समेत हुँदैन। चाहे त्रिपाल होस्‌ वा औषधि, खानेकुरा गर्ने भन्ने योजना तयार गर्नुपयो, जसका सम्बन्ध यस सम्बन्धमा उनको लामो अन्तर्वार्तासमेत सहयोगको लागि आफ्नो थैली खोलिरहेका Al “ उपलब्ध गराइएका त्रिपाल र होस्‌ वा लुगा होस्‌, बाह्य सहयोगको आशा विपद्को व्यवस्थापनसँग गाँसिएको हास्‌। माय पत्रिकामा प्रकाशित भयो । मानवीय संवेदनशीलताले उद्देलित भएकाहरूको गर्नुपर्ने र ee खरिद गर्नुपर्ने बाध्यात्मक जाँच गराएर, भूकम्प प्रतिरोधी घर बनाउने कानुन संयोग भनौं, उनी आफ्नो मुलुक फर्केको दुई न्यानो माया र सक्रिय सहभागिताको खाँचो छ त्यसभित्र बस्नेहरूमध्ये स्थिति बनेको छ| tot ल्याएर, संरचना निर्माणका त लागि चाहिने दिनमै त्यहाँ यसरी भूकम्प आयो कि क्राइस्टचर्च अहिले। जुन खाँचो पूरा गर्न, विभिन्न पेसा, वर्ग, कतिपयको त्यहीँभित्र बस्ने राहत उपलब्ध गराउन स्थिति हुँदाहुँदै पनि सामग्रीहरूको गुणस्तरको गराएर सहरले ठूलो धनजनको क्षति व्यहोर्नुफ्यो र त्यो संघसंस्था, निकायहरूले पीडितहरूको उद्धारर भौगोलिक, विकटता, संहज यातायातको मात्र अगामी दिनमा घर निर्माण गर्न सकिने गरी ट्राउमाबाट उम्किन त्यहाँका मानिसलाई लामो राहतका लागि आआफ्नो ठाउँबाट सक्दो सहयोग बानी पर्न थाल्छ| फलस्वरूप अभाव, सूचना र समन्वयको कमीका कारणले कानुनी व्यवस्था गर्नुपर्ने देखिन्छ। tc समय लाग्यो । गरिरहेका छन्‌। यद्यपि राम्रोसँग राहत उपलब्ध' _._ , सुकुमवासीको १ न जिल्ला सदरमुकामबाट गाउँ-गाउँसम्म राहत होइन भने सबै कुरा बिर्सेर पुग्नै ढर्रामा हिँड्‌ यहाँ उल्लेख गर्न खोजिएको कुरो हो, गराउन नसकेको आलोचना सरकारले खेपिरहेको उक्त संख्या सुकुमवासीको सामग्री पुर्याउन कठिनाइ भइरहेको बुझिन्छ। हाम्रो संस्कार पाँच-सात महिनापछि फेरि बौरिएर भूकम्पजस्तो प्राकृतिक विपद्‌ कतिखेर आउँछ छ। आलोचना हुनु जति जायज हो, सरकारले रूपमा परिणत हुन सक्ने यतिखेर सबैभन्दा बढी खट्केको विषय आउनेछ। त्यतिखर व्यापारिक प्रयोजनका लागि थाहा नहुने र त्यसबाट हुने क्षति कम गर्ने भनेजति राहत उपलब्ध गराउन नसकेको विषय स्थानीय निकायमा जननिर्वाचित पदाधिकारी पाँच/छ तले घर बनाउने साविकको मनस्थितिले पूर्वतयारी जति धेरै गरे पनि पर्याप्त. नहुने पनि साँचो हो। सरकारको विद्यमान साधन- स्थिति बन्छ। हाइटीको नहुनु हौ। स्थानीय निकायको निर्वाचन पुनः काम गर्न थाल्नेछ, जहाँ घरको गुणस्तरभन्दा रहेछ। २०७२ सालको सुरुआतमै अनपेक्षित स्रोतले खामेसम्मको भन्दा पनि अत्यधिक भूकम्पले ले शिक्षा दिएको नभएकाले स्थानीय तहमा पोलिटिकल - पनि मासिक भाडा कति आउँछ भन्ने सोचबाट रूपले जसरी भूकम्प .आयो, त्यसले मात्रामा विनाश भएकाले सरकारलाई तत्कालै भूकम्प यही शिक्षा एका : भ्याकुम' खडा भएको छ। घर निर्माण हुन थाल्नेछन्‌ । - महाविनाशको ताण्डव ल्यायो । बाढी, भूकम्प, राहत उपलब्ध गराउन कठिन भएको हो । यहाँनेर छ। त्यसैले Ula यस्ता जनप्रतिनिधि भएको भए प्रत्येक गाउँ, येल र तत्काल राहतका क्रममा उपलब्ध गराइएका भूक्षय, आगलागी जस्ता विपद्ले नेपाललाई रहत मात्र होइन, उद्धार कार्यमा समेत ढिलाइ हुन Bsa ne ठाउँविशेषमा भएको क्षतिको पूर्ण विवरण त्रिपाल र त्यसभित्र बस्नेहरूमध्ये कतिपयको ज्यादै पीडा पुग्ने गरी घोचेका छन्‌। यी विपद्‌ गयो | चारजनाको सानो परिवार बस्ने घरमा व्यक्तिहरू जहा-जहाका हुन्‌ समयमै आउन सक्थ्यो, उद्धार र राहत वितरण त्यहीँभित्र बस्ने बानी पर्न थाल्छ। फलस्वरूप ' “हरेक “वर्ष कुनै-न- कुनै-रूपमा देखा पर्छन्‌, “एकाएक “हजार जनाक्रो 'हुल:आएर भोजन) र्‌; तततँत ठाउँमा भूकम्प on -काममा::निज्ञामवी ।र- सुरक्षा, "निकाग्रका;; उक्त संख्या 'सुकुमवासीको रूपमा :प्ररिणत ai Ta Ht aie WH Cea नेपालीको' आश्रय मागेजस्तो स्थिति-देखा/परेको-छ। रात. ततृतत्‌ ठाउमा भूकम % - कर्मचारीसँग समन्वयात्मक - ढंगले. काम गर्न -"सक्ने-स्थिति बन्छानहाइटीको भूकम्पले 'यही : मुहार कालो बनाएर जान्छन्‌। बिताउने त्रिपाल, बिरामीको औषधोपचार, भोको प्रतिरोधी घरहर्र॒ निर्माण गरेर सजिलो हुन्थ्यो। विगतको अनुभवले त्यही शिक्षा दिएको छ। गोरखा-नेपाल नामाकरण गरिएको १२ पेटका लागि खाना र तिर्खाएकाहरूका लागि व्यवस्थित बसोवास सिकाएको छ। जनप्रतिनिधि नहुँदा क्षतिको त्यसैले पनि यस्ता व्यक्तिहरू जहाँ -जहाँका वैशाखको भूकम्पले हजारौं मानिस निल्यो, पानी तथा आडमा लुगाफायेको व्यवस्था जस्तो व्यवस्थित बसोवास इन्टेन्सिटी बुझ्न गाह्रो पर्नेजस्ता तगारा पनि हुन्‌ ततृतत्‌ ठाउँमा भूकम्प प्रतिरोधी घरहरू हजारौं घाइते बनायो, लाखौंको घर ध्वस्त पात्यो, कार्य तत्काल राहतको पहिलो सूचीका कार्यहरू गराउनुपर्छ पर्छ। तेर्सिएका छन्‌। यसो भनिरहँदा निजामती र सुरक्षा निर्माण गरेर व्यवस्थित बसोवास गराउनुपर्छ । अर्बौंको सम्पत्ति नष्ट ग्यो। त्यो हुन्‌। तत्काल विपद्‌ आइपर्दा एउय न्यूनतम q निकायका कर्मचारीले काम गर्न सकेका छैनन्‌ . अन्तर्राष्ट्रिय दाताहरूसँग हरेक गाउँ निर्माण विनाशलीलासँग संघर्ष गर्दै जनजीवन सामान्य संख्याको अनुमान गरी पूर्वतयारीसहित राहत भन्ने अर्थ लगाइनु हुँदैन । यत्ति हो, जननिर्वाचित गरिदिने उदारता देखाउनका लागि अनुरोध गर्न बनाउने र भासिएका, भत्किएका र काम नलाग्ने सामग्रीको जोहो गरिएको हुन्छ, तर एकैपटक प्रतिनिधि भएपछि, काममा छिटो-छरितोपन सकिन्छ। ताकि घरविहीनहरूका निम्ति समय भौतिक संरचना पुनर्निर्माण गर्दै ठीक दुरुस्त एकै दिनमा लाखौं व्यक्ति भूकम्पपीडित हुन पुग्दा आउन गई सरकारले सुन्नुपर्ने आलोचनाको व्यवस्था गर्न सकिने भयो भने अर्कोतिर उनीहरू आकारमा कसरी ल्याउने भन्ने चिन्ता सबैमा छ। सरकारले चाहँदा-चाहँदैमा पनि आवश्यक स्तरको भोल्युम सानो हुन्थ्यो । सुकुमबासी बन्नुको पीडाबाट मुक्त हुन सक्ने अहिले सरकार तत्कालको उद्धार र वस्तुको आपूर्ति गर्न सक्दो रहेनछ। विकसित तत्काल राहत दिन सक्छन्‌। हामी कुनै पनि भए | यो विनाशकारी भूकम्पबाट पाठ सिक्दै राहतकार्यमा जुटेको छ। मुलुकभित्र र बाहिरबाट: देशको हकमा चाहिँ उही देशभित्र उत्पादनकर्ता अर्थमा आलनिर्भर छैनौं, परनिर्भर छौं। पैसा भए व्यवस्थापन कसरी ? पुराना बस्तीको रिमोडलिङ र नयाँ बस्तीको SRT an Se RSC कछन(उ तुत, उपपादन्‌ र्न सक्न.र, अनि बगासा रत मी पाउन स्थिति बनेको _ विपद्पशचातुको,शव व्यवस्थापनबारे खासै योजना आजको खाँचो हो। sik SIR SRS A apa BPE Sei rn ant न 21110:00108:01160:4%/ a MSN He hs ie NE ies तर्सिएका छन्‌। यसो भनिरहँदा निजामती र सुरक्षा निकायका कर्मचारीले काम गर्न सकेका छैनन्‌ भन्ने अर्थ लगाइनु हुँदैन । यत्ति हो, जननिर्वाचित प्रतिनिधि भएपछि, काममा छिटो-छरितोपन आउन गई सरकारले सुन्नुपर्ने आलोचनाको स्तरको भोल्युम सानो हुन्थ्यो । व्यवस्थापन कसरी ?